განმარტავს „იმედის კლინიკის“ კლინიკური მენეჯერი, მედიცინის აკადემიური დოქტორი ბუკა კობეშავიძე:

ფიზიოლოგიურ მშობიარობას ალტერნატივა არ გააჩნია. საკეისრო კვეთა უნდა ჩატარდეს მხოლოდ გამოუვალ შემთხვევაში, როცა ფიზიოლოგიური მშობიარობა საფრთხეს უქმნის დედის ან ახალშობილის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას.

არსებობს საკეისრო კვეთის აბსოლუტური და კომლექსური ჩვენებები.

აბსოლუტურია ჩვენებაა, პლაცენტის სრული წინმდებარეობა, ვიწრო მენჯი, ნაყოფის არასწორი მდებარეობები: ნაყოფის გარდიგარდმო მდებარეობა, ნაყოფის ტერფებით წინმდებარეობა. კომპლექსური ჩვენებაა, როდესაც ორსულს გარდა სამეანო პათოლოგიისა აქვს საყრდენ-მამოძრავებელი, ნერვული, გულ-
სისხლძარღვთა, მხედველების სისტემის და სხვა პათოლოგიები.

საკეისრო კვეთა მეტად რთული და გართულებების მხრივ საკმაოდ საშიში ოპერაცია გახლავთ.

საკეისრო კვეთას შეიძლება მოყვეს თრომბო-ემბოლიური და სეპტიური გართულებები. შეიძლება ჭრილობა დაჩირქდეს, დაიწყოს საშვილოსნოს ლორწოვანის ანთება, განვითარდეს ნაკერის უკმარისობა, საშვილოსნო დაინფიცირდეს და მისი ამოკვეთა გახდეს საჭირო.

ასევე შეიძლება გართულებები დაიწყოს ოპერაციის მსვლელობის დროსაც. კერძოდ განითარდეს სისხლდენა, სადაც გამოსავალს მხოლოდ საშვილოსნოს ამოღება წარმოადგენს.

თუნდაც ყველაფერი კარგად დასრულდეს, საკეისრო კვეთის შემდგომ 2-3 წელი ორსულობა რეკომენდირებული აღარ არის.

ასევე შეზღუდულია შვილოსნობა, რადგან საშვილოსნოს კუნთის რეგენერაცია დაუსრულებლად არ ხდება.
ნაკეისრალ ქალს ნაწიბუროვანი საშვილოსნო რჩება.

ნაწიბუროვან საშვილოსნოზე კი გართულებები გაცილებით მეტია.

როგორც ხედავთ საკეისრო კვეთის პროცესში წარმოქნილი ან შემდგომი გართულებების ჩამონათვალი საკმაოდ დიდია.

ოპერაციის შემდეგომ განვითარებულ ქირურგიული ადგილის ინფექციებს, მოჰყვება ისეთი სიმპტომები, როგორიცაა სიწითლე, შეშუპება ან გამონადენი ჭრილობიდან.

ინფექციის სისტემური ნიშნები შეიძლება მოიცავდეს ცხელებას და გაძლიერებულ ტკივილსაც ნაწიბურის არეში.

საკესრო კვეთის შემდეგ შესაძლია ასევე განვითარდეს ღრმა ვენის თრომბოზი და ფილტვის ემბოლია. ქალებს, რომლებსაც უტარდებათ საკეისრო კვეთა აქვთ სისხლის შედედების განვითარების გარკვეული რისკი, ისეთი ფაქტორების გამო, როგორიცაა გამოჯანმრთელების დროს უმოძრაობა და სისხლის შედედების
ცვლილებების ფაქტორები.

შესაძლოა იყოს ანესთეზიასთან დაკავშირებული გართულებები, როგორიცაა ალერგიული რეაქციები, რესპირატორული პრობლემები ან ნერვის დაზიანება, შეიძლება მოხდეს საკეისრო კვეთის დროს ან მის შემდეგ.

საშარდე გზების ინფექციები შეიძლება განვითარდეს მშობიარობის შემდეგ, მათ შორის საკეისრო კვეთის შემდეგ, ისეთი ფაქტორების გამო, როგორიცაა კათეტერიზაცია ოპერაციის დროს ან მშობიარობის შემდგომი ინფექციისადმი მგრძნობელობის გაზრდა.

ფიზიოლოგიურ მშობიარობასთან შედარებით, საკეისრო კვეთის შემდეგ გამოჯანმრთელების პროცესი გაცილებით უფრო ხანგრძლივია. საკეისრო კვეთამ შეიძლება გაზარდოს გართულებების რისკი შემდგომ ორსულობებზეც.

მძიმე სეფსისი ან სეპტიური შოკი საკეისრო კვეთის შემდეგ შედარებით იშვიათ გართულებას წამოადგენს.

საკეისრო კვეთის შემდეგ სეფსისის სიხშირე გლობალურად განსხვავდება და გავლენას ახდენს ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობა, ინფექციის კონტროლის ზომები და მოსახლეობის
ზოგადი ჯანმრთელობა.

მსოფლიო გამოცდილებისა და კვლევების მიხედვით განვითარებულ ქვეყნებში, სადაც კარგად არის გავითარებული ჯანდაცვის სისტემები და მკაცრი ინფექციის კონტროლის პროტოკოლები არსებობს, სეფსისის სიხშირე საკეისრო კვეთის შემდეგ უფრო დაბალია. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით და საერთაშორისო სამედიცნიერო ჟურნალებში გამოქვეყნებული კვლევების მიხედვით მძიმე სეფსისის სიხშირე საკეისრო კვეთის შემდეგ განვითარებულ ქვეყნებში 0,5%-დან 2%-მდე მერყეობს.

ხოლო განვითარებად ქვეყნებში სეფსისის შემთხვევების უფრო მაღალი მაჩვენებელი ფიქსირდება. კვლევებმა
აჩვენა, რომ ზოგიერთ განვითარებად ქვეყანაში მძიმე სეფსისის სიხშირე საკეისრო კვეთის შემდეგ შეიძლება 5%-დან 10%-მდე იყოს.

სეფსისის შემთხვევების შემცირების მცდელობები საკეისრო კვეთის შემდეგ მოიცავს გაუმჯობესებულ ქირურგიულ ტექნიკას, სტერილიზაციის მაღალ სტანდარტს, ანტიბიოტიკების სათანადო გამოყენებას, პოსტოპერაციული ინფექციების ადრეულ გამოვლენას და მართვას.

ეს ძალისხმევა მიზნად ისახავს გართულებების რისკის მინიმუმამდე შემცირებას და შედეგების გაუმჯობესებას როგორც დედებისთვის, ასევე ჩვილებისთვის.

ინფექციების კონტროლის მუდმივი მონიტორინგი გადამწყვეტ როლს თამაშობს გართულებების რისკის შემცირებაში და უსაფრთხო შედეგების უზრუნველსაყოფად დედებისთვის და ახალშობილებისთვის. 

საქართველოს ჯანდაცვის სისტემაში პიორიტეტს წარმოადგენს სამედიცნო დაწესებულებებში ნოზოკომიური ინფექციების ეპიდზედამხვედველობა, პრევენცია და კონტროლი, რომელიც საქართველოს თითოეული მოქალაქის ჯანმრთელობისთვის უმნიშვნელოვანესია.

,,იმედის კლინიკაში” კლინიკაში ინფექციის კონტროლი ხორციელდება კომპლექსურად და მოიცავს შემდეგ კომპონენტებს: ინფექციის კონტროლის ძირითადი ღონისძიებები (სტანდარტული და დამატებითი უსაფრთხოების ზომები), სამედიცინო პერსონალის განათლება და ტრენინგები, სამედიცინო პერსონალის დაცვა სხვადასხვა ინფექციებისაგან (იმუნიზაცია), ინფიცირების საფრთხის იდენტიფიცირება და რისკის მინიმუმამდე დაყვანა, ინფექციური კონტროლის რუტინული პრაქტიკა - ასეპტიკა, ერთჯერადი ხელსაწყოების გამოყენება, სამედიცინო ინსტრუმენტების სტერილიზაცია, ანტიმკრობული პრეპარატების გამოყენება, სამედიცინო მასალების სტერილობაზე ბაქტერიოლოგიური კონტროლი, სისხლის და მისი პროდუქტების შენახვა და მოხმარება, სამედიცინო ნარჩენების მენეჯმენტი.

საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნების შესაბამისად, ინფექციური კონტროლის სწორად და ეფექტურად წარმართვისათვის, კლინიკაში ჩამოყალიბებულია ინფექციის კონტროლის კომიტეტი. 

კომიტეტი მონიტორინგის გზით ზედამხედველობას უწევს ინფექციურ პროცესებს და ინციდენტებს, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიონ ინფექცია. შემთხვევების სტატისტიკის განხილვა კომიტეტს საშუალებას აძლევს განსაზღვროს პრობლემური საკითხები.

განახორციელოს მაკორექტირებელი ქმედებები და მინიმუმამდე დაიყვანოს რისკები. ინფექციების შემთხვევაში კომიტეტი ატარებს გამოკვლევას პრობლემური მიზეზების აღმოსაჩენად და ამზადებს რეკომენდაციებს არსებულ პროტოკოლში ცვლილებების შესატანად. კონკრეტული ინციდენტობის მონიტორინგთან ერთად კომიტეტი ასევე მუდმივად ცდილობს შეაფასოს დაგეგმილი პროცესები და პროცედურები კონტროლის სრულყოფის მიზნით.

კლინიკაში სწორად გატარებულმა ეპიდემიოლოგიურმა ღონისძიებებმა მინიმუმამდე დაიყვანა ნოზოკომიალური ინფექციების რიცხი.

ნოზოკომიური ინფექციის დაფიქსირების შემთხვევაში კლინიკაში ხდება მათი აღრიცხვა, მართვა, ზედამხედველობა და კონტროლი. ხდება გამომწვევი მიზეზების ძიება და მთლიან ეპიდემიოლოგიურ ჯაჭვზე დაკვირვება, სანიტარულ ეპიდემიოლოგიური მდგომარეობის შესწავლა და ეპიდემიოლოგიური ანალიზის წარმოება.

აღნიშნული მიდგომისა და ინფექციის კონტროლის სტანდარტების ზედმიწევნით დაცვის ფონზე „იმედის კლინიკაში“ ქირურგიული ჩარევის მიდამოს და ნოზოკომიური ინფექციების რაოდენობა მინიმუმამდეა დაყვანილი.
​
ეპიდზედამხედველობა სამკურნალო პროცესსა და სამედიცინო პერსონალის ყოველდღიურ საქმიანობაზე - უზრუნველყოფს პაციენტებისა და სამედიცინო პერსონალისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნას!

ვაგინალური კანდიდოზი ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული, ინფექციური ეტიოლოგიის,  საშოს დაავადებაა. ბოლო წლებში ვაგინალური კანდიდოზის სიხშირემ მოიმატა. რეპროდუქციული ასაკის 4 ქალიდან სამს მაინც ექნება გადატანილი ვაგინალური კანდიდოზი. 

ვაგინალური კანდიდოზის გამომწვევი – Candidas გვარის საფუარისებრი სოკოებია. უფრო ხშირად (95%) საშო ზიანდება Candida albicans-ის სოკოებით, იშვიათად – C. tropicalis, C. krusei და სხვ. Candida-ს გვარის სოკოები წარმოადგენენ მომრგვალო ფორმის,  ერთუჯრედიან ანაერობულ მიკროორგანიზმებს, ზომით 1, 5-დან 10 მკმ-მდე.  სოკოების ზრდისა და გამრავლებისთვის ოპტიმალური ტემპერატურაა 21-37C და სუსტი მჟავე არე.

გენიტალური კანდიდოზი არ მიეკუთვნება სქესობრივი გზით გადაცემად დაავადებებს, მაგრამ ხშირად არის მათი მარკერი. სოკოები მიეკუთვნება პირობით – პათოგენურ ფლორას,  რომელიც ნორმაში კანის საფარზე და ლორწოვან გარსებზეა,  მათ შორის საშოშიც,  მაგრამ გარკვეულ პირობებში (საერთო და ადგილობრივი რეზისტენტობის დაქვეითება,  შაქრიანი დიაბეტი,  ტუბერკულოზი,  ავთვისებიანი წარმონაქმნები,  ქრონიკული ინფექციები და სხვა) მან შეიძლება გამოიწვიოს დაავადება.  ამავე დროს მატულობს  სოკოების ადჰეზიურობა; ისინი ემაგრებიან საშოს ეპითელიუმის უჯრედებს, იწვევენ ლორწოვანი გარსის კოლონიზაციასა და ანთებითი რეაქციის განვითარებას.

ჩვეულებრივ, კანდიდოზი ეხება საშოს ეპითელიუმის მხოლოდ ზედაპირულ შრეებს.  იშვიათ შემთხვევებში გადაილახება ეპითელური  ბარიერი და ხდება გამომწვევის ინვაზია ქვეშმდებარე ქსოვილებში ჰემატოგენური დისემინაციით.

მიღებულია მონაცემები,  რომ უროგენიტალური კანდიდოზის რეციდივირების დროს ინფექციის ძირითადი რეზერვუარია კუჭ-ნაწლავი,  საიდანაც სოკოები პერიოდულად ხვდებიან საშოში და იწვევენ ანთებითი პროცესის გამწვავებას.

ახალშობილების დაინფიცირება  candida-ს სოკოებით ძირითადად ინტრანატალურად ხდება.

განარჩევენ მწვავე (დაავადების ხანგრძლივობა ორ თვემდე) და ქრონიკულ (მორეციდივე, დაავადების ხანგრძლივობა ორ თვეზე მეტია) უროგენიტალურ კანდიდოზს.

ვაგინალური  კანდიდოზის დროს ძირითადი ჩივილებია:

• ქავილი და წვა საშოში;
• ხაჭოსებრი გამონადენი სასქესო გზებიდან. გამონადენი შეიძლება იყოს თხელი და წყლოვანი, სუნის გარეშე, ან შედარებით სქელი კონსისტენციის;
• ვულვის  (ქალის გარეთა სასქესო ორგანოები) ტკივილი  და გაღიზიანება.

ვაგინული კანდიდოზის დროს  ქავილი და წვა ძლიერდება წყლის  პროცედურების,  ასევე სქესობრივი აქტის შემდეგ  ან ძილის დროს.  პროცესში საშარდე გზების ჩართვა იწვევს დიზურიულ ცვლილებებს.

ვულვაზე კანდიდოზი ხასიათდება კანზე და ლორწოვანზე სიწითლით, საშოს „ნაპრალკებით“ და სხვა. აღსანიშნავია, რომ იგივე სიმპტომები შეიძლება სხვა სოკოებზე ან სხვა დაავადებებზეც მიგვანიშნებდეს.

​ყველა დედა მოუთმენლად ელის საკუთარი პირმშოს ამ ქვეყანაზე მოვლინებას და ითვლის დღეებს, თუ როდის დადგება მშობიარობის პროცესი, მაგრამ ფაქტია, რომ ყველა ქალი არ მშობიარობს ექიმის მიერ დადგენილ ვადებში.

გადაცილებულ ფეხმძიმობად თვლება ისეთი ფეხმძიმობა, როცა ბოლო მენსტრუაციული ციკლიდან გავიდა 42 კვირა ან 294 დღე.

საშვილოსნოში ნაყოფის ზრდა და განვითარება დამოკიდებულია ორ მნიშვნელოვან ფუნქციაზე, რომელსაც ასრულებს პლაცენტა:

• ნაყოფის საკვები ნივთიერებებით მომარაგება
• ნაყოფის ჟანგბადით მომარაგება

ორსულობა ვადაგადაცილებულია მაშინ, როცა პლაცენტა ამოწურავს თავის ვადას, სწრაფად ბერდება და ცუდად ამარაგებს ნაყოფს სიცოცხლისთვის საჭირო აუცილებელი ნივთიერებებით.

ამ მიზეზის გამო ჩნდება ნაყოფის ჰიპოქსიის რისკი და ბავშვი შესაძლოა დაიღუპოს კიდეც მშობიარობის პროცესში, ან მის შემდეგ.

ვადაგადაცილებული ბავშვის კანი დაბადების შემდეგ მშრალი, აქერცლილი და დაჭიმულია, ფრჩხილები დაგრძელებული, არ აღინიშნება თმები.

ასეთ ბავშვებს დაბადებისას ან საერთოდ არა აქვთ დამცავი საცხი, ან აქვთ ძალიან მცირე რაოდენობით.

ამგვარ შემთხვევებში, ძალიან მნიშვნელოვანია ორსულობის ზუსტი ვადის ცოდნა, რადგან ეს პირდაპირაა დაკავშირებული პლაცენტის მიერ ნაყოფის მკვებავი ნივთიერებებითა და ჟანგბადით მომარაგებასთან.

ექიმების უმრავლესობა თანხმდება, რომ მშობიარობის ხელოვნურად გამოწვევა აუცილებელია, თუ საშვილოსნოს ყელი გახსნილი და დაჭიმულია, ბავშვს კი თავი დაბლა აქვს მიმართული.

გახსოვდეთ, რომ ეს ყველაფერი სპეციალისტმა უნდა გააკონტროლოს, სწორედ მისი შესაფასებელია ნაყოფისა და პლაცენტის მდგომარეობა და მანვე უნდა გადაწყვიტოს:

• ხელოვნურად გამოიწვიოს მშობიარობა
• ჩაატაროს საკეისრო კვეთა
• თუ გააგრძელოს ნაყოფზე დაკვირვება

ამიტომ, რა თქმა უნდა, ექიმის პროფესიონალიზმსა და გამოცდილებას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს მშობიარობის წარმატებით დაგვირგვინებისთვის.

​უნაყოფობა – ჩასახვის უუნარობა; უშვილობაზე საუბრობენ, როდესაც 1 წლის რეგულარული სქესობრივი ცხოვრების განმავლობაში, ქალი, რომელიც არ ღებულობს ჩასახვის საწინააღმდეგო საშუალებებს, არ ორსულდება.

განასხვავებენ აბსოლუტურ უნაყოფობას, როდესაც ქალის ორგანიზმში ადგილი აქვს შეუქცევად პათოლოგიურ ცვლილებებს, რომლებიც ხელს უშლიან ჩასახვას (საშვილოსნოს, მილებისა და საკვერცხეების არარსებობა), და შედარებით უნაყოფობას, რომლის დროს უნაყოფობის მიზეზების აღკვეთა შესაძლებელია. გარდა ამისა, განასხვავებენ აგრეთვე პირველად უნაყოფობას, როდესაც ქალი, არასოდეს არ ყოფილა ორსულად, და მეორად უნაყოფობას, როდესაც ჩასახვა არ დგება, თუმცა ადრე ორსულობა აღნიშნული იყო.

უნაყოფო ქორწინებების სიხშირე შეადგენს 10-15%-ს. შემთხვევათა 60%-ში უნაყოფობის მიზეზი ქალის ორგანიზმში არსებული ცვლილებებია, ხოლო 40%-ში – ცვლილებები კაცის ორგანიზმში (სპერმის არასრულფასოვნება, ეაკულაციის დარღვევა, იმპოტენცია). ქალის უნაყოფობის განსაკუთრებულად ხშირი მიზეზია სასქესო ორგანოების ანატომიური და ფუნქციური ცვლილებები: ინფანტილიზმი, საშვილოსნოს მილების, საკვერცხეების, საშვილოსნოს ყელის, საშოს ანთებითი დაავადებები, საკვერცხეებისა და ჰიპოფიზის, თირკმელზედა ჯირკვლების, ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციის დარღვევები; საშვილოსნოს სიმსივნეები (მიომა), ენდომეტრიოზი; საკვეცხეების სიმსივნეები; საშვილოსნოს ყელის ტრავმული დაზიანებები მშობიარობისა და აბორტების დროს და სხვ. მეორადი უნაყოფობოს ხშირი მიზეზია აბორტები.

უნაყოფობის დროს ქალის გამოკვლევა უნდა ჩატარდეს მხოლოდ ქმრის შესაბამისი გამოკვლევისა შემდეგ, როცა კაცის უნაყოფობა გამოირიცხება. გინეკოლოგიური გამოკვლევისას ყურადღებას აქცევენ შიგნითა სასქესო ორგანოების მდგომარეობას (საშვილოსნო, დანამატები, ყელი). მნიშვნელოვანია საშოს შიგთავსის მჟავეობის, ყელის სეკრეტის წებოვნების დადგენა (მომატებული მჟავიანობა დამღუპველად მოქმედებს სპერმატოზოიდებზე, ხოლო ცერვიკალური ლორწოს მომატებული წებოვნება აბრკოლებს მათ მოძრაობას). აუცილებელია ჩატარდეს სინჯი ყელის ლორწოსა და სპერმის შეთავსებადობაზე. შეხორცებითი პროცესების გამოსავლენად საშვილოსნოში, მილებში და სხვ. იყენებენ პერტუბაციას, მეტროსალპინგოგრაფიას, ბიკონტრასტულ გინეკოგრაფიას, კიმოგრაფულ ჰიდროტუბაციას. უნაყოფობის ენდოკრინული ფორმების დროს ტარდება საკვერცხეების ფუნქციის გამოკვლევა ფუნქციური დიაგნოსტიკის ტესტების დახმარებით, ტარდება ენდომეტრიუმის ბიოფსია. საშვილოსნოს მილებში არსებული პათოლოგიებით გამოწვეული უნაყოფობის დროს გამოიყენება ლაპარასკოპია.

თუ გათხოვილი ხართ, მაგრამ თვეების განმავლობაში ვერ დაორსულდით, ისარგებლეთ ,,იმედის კლინიკის" პროექტით ,,მომავალი დედა";  ნახეთ სრული ინფორმაცია >>>

სამშობიარო მოქმედების გადაცდომების სახეებს მიეკუთვნება: სამშობიარო მოქმედების სისუსტე, გადაჭარბებული სამშობიარო მოქმედება, დისკოორდინირებული სამშობიარო მოქმედება.

სამშობიარო მოქმედების სისუსტე

ხასიათდება მიომეტრიუმის შეკუმშვის ძალისა და ხანგრძლივობის უკმარისობით, ჭინთვებს შორის პაუზების გადიდებით. განასხვავებენ პირველად და მეორად სისუსტეს.პირველადი სისუსტე ვითარდება სამშობიარო აქტის დასაწყისში და შესაძლებელია გაგრძელდეს მშობიარობის როგორც მე-2, ასევე მე-3 პერიოდში. მეორადი სისუსტე ვითარდება ნორმალური ჭინთვების ფონზე, მშობიარობის პირველ ან მეორე პერიოდში.

სამშობირო მოქმედების პირველადი სისუსტის მიზეზებია: ცენტრალური ნერვული სისტემის ფუნქციის გადაძაბვა, ენდოკრინოპათიები, მენსტრუალური ციკლის მოშლილობები, ინფანტილიზმი, ნივთიერებათა ცვლის დარღვევები, საშვილოსნოს განვითარების მანკები, სასქესო ორგანოებში მიმდინარე ანთებითი პროცესები, საშვილოსნოს გადაძაბვა (წყალუხვობა, მრავალნაყოფიანობა, დიდი ნაყოფი) და სხვ. პირველადი სისუსტის განვითარებას ხელს უწყობს მშობიარობამდელი წყლების დაღვრა. მეორადი სისუსტის მიზეზები, გარდა ზემოთ აღწერილისა, არის მშობიარის გადაღლა მშობიარობის დროს, კლინიკურად ვიწრო მენჯი, ნაყოფის განივად მდებარეობა, საშვილოსნოს ყელის რიგიდულობა, მშობიარობის მასტიმულირებელი პრეპარატების უსისტემო დანიშვნა.

სამშობიარო მოქმედების სისუსტე ვლინდება ჭინთვების შემოკლებითა და მათ შორის პაუზების გადიდებით. ეს იწვევს მშობიარობის გახანგძლივებას, ნაყოფის ჰიპოქსიას, აღმავალი ინფექციის განვითარებას, (ქორიოამნიონიტი), სისხლდენას მშობიარობის შემდგომ და ადრეული მშობიარობის შემდგომ პერიოდებში და მშობიარობის შემდგომი დაავადებების განვითარებას.

დიაგნოზის დადგენა ხდება დინამიკური დაკვირვების საფუძველზე – სუსტი, ხანმოკლე ჭინთვები, მათ შორის ხანგრძლივი პაუზები, საშვილოსნოს ყელის დაგვიანებული გახსნა; კვლევის დამატებითი მეთოდებია გარეთა ჰისტეროგრაფია და სხვ.

გადაჭარბებული სამშობიარო მოქმედება

განპირობებულია საშვილოსნოს ჰიპერტონუსით და კლინიკურად გამოიხატება ძალიან ხშირი ჭინთვებით, მათ შორის ინტერვალების შემოკლებით. მშობიარობა მთავრდება საკმაოდ სწრაფად (ელვისებურად), ამასთან ვითარდება საშვილოსნო-პლაცენტის სისხლმიმოქცევის დარღვევები და ნაყოფის ჰიპოქსია. ხშირად ბავშვი იბადება ქალაშიდა სამშობიარო ტრავმის მოვლენებით.

დისკოორდინირებული სამშობიარო მოქმედება

ხასიათდება საშვილოსნოს ნაწილების უსისტემო შეკუმშვებით (ფსკერისა და ქვედა სეგმენტის). ჭინთვები რეგულარულია, მაგრამ ძალიან მტკივნეული და არაეფექტურია; საშვილოსნოს ყელის გახსნა შენელებულია, მიუხედავად რიგიდულობის არარსებობისა. ნაყოფის წინმდებარე ნაწილის წინსვლა არ ხდება, ირღვევა შარდზე გასვლა, თუმცა შარდის ბუშტზე ზეწოლის ნიშნები არ აღინიშნება. ხშირად ვითარდება ნაყოფის მუცელშიგა ჰიპოქსია, საშვილოსნო-პლაცენტის სისხლმიმოქცევის დარღვევის შედეგად.

ბავშვის გაჩენის შემდეგ დედის სხეული და ორგანიზმი გარკვეულ შეუქცევად ცვლილებებს განიცდის, წარმოგიდგენთ მშობიარობის შემდგომ  შესაძლო  ცვლილებებს: ​

• შარდის შეუკავებლობა 

მშობიარობის შემდეგ ქალბატონების გარკველ ნაწილს ემართება შარდის შეუკავებლობა. თუ მსგავსი რამ თქვენ გაგინვითარდას არ ინერვიულოთ ეს სავსებით ნორმალურია და მალე გაგივლით. მშობიარე ჭინთვების დროს ბავშვის თავი აწვება საშვილოსნოს მარცხენა მხარეს. ამის შედეგად კი ითიშება ის ნერვული დაბოლოებები რომლებიც შარდვაზეა პასუხისმგებელი კერძოდ კი: ნერვული დაბოლოებები ნორმალურად ვერ გადასცემს ორგანიზმს შარდზე გასვლის მოთხოვნას, ხოლო დასუსტებული კუნთები კი ამ სიგნალს ვერ აღიქვამენ.

ამ სიმპტომების გამო ქალბატონებს უჭირთ სპორტით დაკავდნენ, ან უბრალოდ სწრაფად იარონ - რადგან შარდის ბუშტი თავისით იცლება. თუ თქვენ გაკეთებული გაქვთ საკეისრო კვეთა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ შარდის შეუკავებლობის პრობლემა თქვენ არ შეგეხებათ. ქირურგიულ ჩარევასაც შეუძლია გამოიწვიოს მსგავსი სიმპტომები. თუ ეს პრობლემა თქვენ აღმოგაჩნდათ არ ინერვიულოთ ის წესით რამდენიმე დღესა ან კვირაში გადის.

თუ ეს პრობლემა 2-3 კვირაში თავისით არ მოგვარდა სჯობს თქვენს მკურნალ ექიმს მიმართოთ. შესაძლებელია თქვენ გქონდეთ სტრესული შარდის შეუკავებლობა, რომელიც გამოწვეულია ურეტრის ძირის კუნთების შესუსტებით. 

• მშობიარობის შემდგომი გამონადენი 

ცხრათვიანი შესვენების შემდეგ „ძვირფასი დღეები“ ბრუნდება. ეს ლოხიაა, მშობიარობის შემდგომი გამონადენი, რომლითაც საშვილოსნო სუფთავდება. თავიდან გამონადენი არის მუქი წითელი ფერის და შემდეგ ღიავდება. ჩვეულებრივი მენსტრუაციისგან განსხვავებით მშობიარობის შემდგომი გამონადენი გრძელდება რამდენიმე კვირა.

უკეთსია თუ ამ პერიოდში გამოიყენებთ მშობიარობის შემდგომ საფენებს და არა უბრალო ტამპონებსა და საფენებს, რადგან ტამპონების გამოყენებსას იქმნება უჰაერობა და სწრაფად მრავლდება ბაქტერიები,  რაც თქვენს ორგანიზმისთვის საშიშია. 

• ფეხების შეშუპება

მშობიარობის შემდეგ პირველი რამდენიმე დღე ფეხების შეშუპება სავსებით ნორმალურია - ორსულობის შემდეგ თქვენს ორგანიზმში სითხის სიჭარბეა, ხოლო მშობიარობისას თქვენ ასევე გაგიკეთად გადასხმა. ზედმეტი სითხე გროვდება თქვენს კიდურებში - ფეხებსა და ხელებში. დასიებამ უნდა გაგიაროთ 7-10 დღეში. შეშუპების გასვლის შემდეგ შესაძლებელია თქვენი ფეხი ნახევარი ან ერთი ზომით დიდი დაგრჩეთ. ზოგისთვის ეს დროებითი პროცესია, ზოგს კი სამუდამოდ ასე რჩება. 

• სარძევე ჯირკვლების გაზრდა 

მშობიარობის შემდეგ თქვენ აღმოაჩენთ, რომ თქვენი მკერდი არამარტო გაიზარდა, არამედ გამაგრდა კიდეც. მკერდის გასიება უკავშირდება მკერდში რძის ჩადგომასა და სისხლძარღვების დაჭიმვას. ზოგიერთი ქალისთვის ეს შეიძლება გახდეს სერიოზული დისკომფორტის გამომწვევი. ბავშვის ხშირმა კვებამ შეიძლება ეს დისკომფორტის გრძნობა შეგისუბუქოთ. თუ თქვენ კარგად ვერ ჩამოაყალიბეთ ლაქტაციის რეჟიმი კონსულტაციისთვის მიმართეთ ექიმს.

თუ თქვენ არ აპირებთ ბავშვის ძუძუთი კვებას ნუ გამოიწველით რძეს, რადგან ის მაშინვე ჩაგიდგებათ და მკერდში რძის გაშრობის პროცესი უსასრულოდ გაიწელება. რძის გაბრუნება სცადეთ სველი ცივი საფენებით ან კომბოსტოს ფურცლის კომპრესებით. თუ რამდენიმე დღეში შვება ვერ იგრძენით აუცილებლად მიმართეთ ექიმს. 

• ბუასილი 

ხშირად ქალბატონებს ჰგონიათ , რომ თუ მათ ორსულობის პერიოდში არ ჰქონდათ ბუასილი, ის არც მშობიარობის შემდეგ არ გაუჩნდებათ. პირიქით კი ხდება ბუასილი უმეტესად ჩნდება მშობიარობის ჭინთვების დროს. მშობიარობის დროს ქალის მთლიანი ორგანიზმი დაჭიმულია, ამ დროს ზეწოლა სხეულის ყველა ნაწილზე ხდება და ასევე სისხლძარღვებზე, მათ შორის სწორნაწლავზეც.

არის რამდენიმე საშუალება რითიც შეგიძლიათ ტკივილი შეიმსუბუქოთ - ცივი კომპრესები, აბაზანები, სპეციალური საწმენდი ხელსახოცები. თუ ბუასილმა 1-2 კვირაში არ გაგიარათ, თქვენ დაგეწყოთ სისხლდენა ან სხვა აუცილებად მიმართეთ ექიმს. ბუასილის გაგიუარესებთ შეკრულობა, რომელიც ხშირია მშობიიარობის შემდეგ. ამან შესაძლოა ნახეთქიც გაგიჩინოთ სწორ ნაწლავზე. ამ გართულების თავიდან ასაცილებლად ყურადღება დაუთმეთ თქვენს სწორად კვებას და დისკომფორტის ნიშნების აღმოჩენისას მიმართეთ ექიმს.

• თმის ცვენა  

ორსულობის პერიოდში ესტროგენი აძლიერებს თმის ზრდას, ამიტომ ორსულობისას შეგიძლიათ ჯანმთელი და სქელი თმით იტრაბახოთ. მშობიარობის შემდეგ ორგანიზმში ესტროგენის რაოდენობა იკლებს. თმის ღერების დიდი ნაწილი იმყოფება ნელი ზრდის მდგომარეობაში და ისინი ერთდროულად იწყებენ დაცვენას. როგორც წესი ეს ხდება მშობიარობიდან 3-4 თვის შემდეგ. დერმატოლოგების თქმით თქვენი თმა ჩვეულ მდგომარეობას დაუბრუნდება მშობიარობიდან 6-12 თვის შემდეგ. 

• ზურგისა და წელის ტკივილი 

ორსული ქალები ხშირად უჩივიან ზურგისა და წელის ტკივილს, ზოგჯერ ეს ტკივილი ბავშვის დაბადების შემდეგაც რჩება. მშობიარობის შემდეგ ტკივილი იწყება წელიდან და როგორც წესი გადადის სახსრებზეც. თუ რატომ განიცდიან ქალები ტკივილებს ამაზე ექიმებს ზუსტი პასუხი არ აქვთ. ეს შეიძლება იყოს: დაჭიმულობა, არასწორი ფეხსაცმელი, სიმძიმე და კიდევ უამრავი სხვა. ​

• ​მუცელი

მშობიარობის შემდეგ ქალებს რჩებათ მუცელი. ამას ვერსად გავექცევით, უბრალოდ უნდა მოვიკრიბოთ მოთმინება და დაველოდოთ რამდენიმე თვე, რომ მუცელი კვლავ ძველ ფორმებს დაუბრუნდეს. ამაში კი სხვადასხვა ვარჯიშები დგვეხმარება.
​

• სასქესო და მიმდებარე ორგანოების  სიმკვრივის დაკარგვა 

უამრავი ქალბატონი უჩივის სასქესო ორგანოებისა და მისი მიმდებარე ადგილების სიმკვრივის დაკარგვას. მშობიარობის შედეგად საშვილოსნო, შარდის ბუშტი და სწორი ნაწლავი შედარებით ქვემოთ იწევს. ქალბატონები ნათლად გრძნობენ მენჯის ორგანოების ცვლილებებს და ეს მათ გარკვეულ დისკომფორტს უქმნის.  საბედნიეროდ ეს მოვლენა დროებითია. 

უმჯობესია მშობიარობა დაიწყოს თავისით, მაგრამ არის სიტუაციები როდესაც სამედიცინო ჩარევა აუცილებელი ხდება. ამ დახმარებას მშობიარობის სტიმულაცია ეწოდება. ​

ჩვეულებრივ, მშობიარობის სტიმულაციას მიმართავენ შემდეგ შემთხვევებში:
​

• თუ ორსულობა გრძელდება 41 კვირა. როგორც წესი, მშობიარობის სტიმულაციას მიმართავენ ორსულობის 41-ე და 42-ე კვირას შორის. 41-ე კვირის შემდგომ იწყება ნაყოფის მწიფობის ნიშნები, გაძვალება და სხვა, რაც არასახარბიელოა და რისკებთან არის დაკავშრებული.
• თუ ორსულმა წყლები დაღვარა და მშობიარობის ტკვილი არ ეწყება. უმეტეს წილად, ტკივილები იწყება წყლების დაღვრის შემდეგ 24 საათის განმავლობაში, თუ ეს ასე არ მოხდა მაშინ დიდი რისკია ორსულის და ნაყოფის ინფექცია განვითარდეს.
• თუ ორსულს აქვს დიაბეტი. სპეციალისტები ასეთ ორსულს 38-ე კვირიდან ურჩევენ მიმართონ მშობიარობის სტიმულირებას.
• ორსულს აქვს რაიმე ქრონიკული დაავადება, რომელმაც შეიძლება თავად ორსულს ან ნაყოფს საფრთხე შეუქმნას.

​ხშირად თავად ორსულებსაც აქვთ ხოლმე მშობიარობის სტიმულაციის გაკეთების მოთხოვნა. მაგ მეუღლე მიდის და ბავშვის ნახვის სურვილი აქვს, მშობიარობის გართულების შიშები და სხვა. ამ შემთხვევაში ქალბატონების მოთხოვნა ინდივიდუალურად განიხილება. 

მშობიარობის სტიმულაციის გაკეთებამდე გაესაუბრეთ ექიმს. თუ თქვენ გადაწყევტთ მის გაკეთებას აირჩიეთ თქვენთვის სასურველი მეთოდი. ასევე, ექიმი გაგიწევთ კონსულტაციას თქვენს შემთხვევაში რომელი მეთოდის გაკეთება იქნება საუკეთესო.
​
ამის დადგენა ხდება გინეკოლოგიური გასინჯვის დროს. ექიმი ნახავს რამდენადაა მშობიარობისთვის მზად თქვენი საშვილოსნოს ყელი და კიდევ სხვა პარამეტრები.  რაც უფრო მეტადაა საშვილოსნოს ყელი მშობიარობისთვის მომწიფებული მით უფრო ეფექტური იქნება მასტიმულირებელი საშუალება.  თუ თქვენი საშვილოსნოს ყელი მშობიარობისთვის მზად არ არის მაშინ არსებობს რისკი , რომ თქვენზე მშობიარობის აღმძვრელი პრეპარატები არ იმოქმედებს, ან დაგჭირდებათ მათი განმეორებით მიღება. თუ მდგომარეობა გართულდა მზად უნდა იყოთ საკეისრო კვეთისათვის.

ოლიგომენორეა წარმოადგენს მენსტრუალური ციკლის დარღვევას, რომელიც ვლინდება სისხლდენის მიმდინარეობის შემცირებით ორი ან ნაკლები დღით.

ის ჰიპომენსტრუალური სინდრომის ერთ-ერთი სახეა, რომელიც თვიურების შესუსტებას წარმოადგენს. ის ასევე მოიცავს ჰიპომენორეას და ოფსომენორეას-მენსტრუაციათაშორისი მონაკვეთის გახანგრძლივებას 35 დღით. ჰიპომენსტრუალური სინდრომის აღნიშნული ფორმები ძალიან ხშირად ენაცვლება ერთმანეთს და მენსტრუაციის სრული შეწყვეტის – ამენორეის წინამდგომარეობაა. წარმოქმნის დროისა და მიზეზის მიხედვით აღინიშნება პათოლოგიის ორი სახეობა.

პირველადი ოლიგომენორეა იწყება მენსტრუალური ციკლის დამოუკიდებლად, ანუ მენარქეს დადგომისას, ხოლო მეორადი იწყება ნორმალურად მიმდინარე მენსტრუაციის შემდეგ.

ხანმოკლე მენსტრუაციებს ხშირად თან ახლავს ცხიმოვანი ცვლის დარღვევა, რაც იწვევს ჭარბ წონას. როგორც წესი, ზიანდება სახის, მკერდის და ზურგის კანი. გარდა ამისა, ადგილი აქვს ჰირსუტიზმს და ჭარბთმიანობას, რომლის დროსაც აღინიშნება სახის, მკერდის, მუცლისა და კიდურების მკვეთრი გათმიანება. არც თუ ისე იშვიათად ქალის აღნაგობა გვაგონებს კაცისას-კარგად განვითარებული მუსკულატურა და ჩონჩხის დამახასიათებელი აღნაგობა. სექსუალურ სფეროში  აღინიშნება ლიბიდოს დაქვეითება.

​პირველადი ჰიპომენსტრუალური სინდრომის მიზეზია ქალის რეპროდუქციული სისტემის განვითარების მანკები, რაც დაკავშირებულია სასქესო უჯრედების დიფერენცირების პროცესის დარღვევასთან, მათ შორის საშვილოსნოს ინფანტილიზმის დროსაც.

მენსტრუალური სისხლდენის ხანგრძლივობის მეორადი შემცირების მიზეზია ენდოკრინული სისტემის მუშაობის დარღვევა, მწვავე და ქრონიკული ინფექციები, რეპროდუქციული სისტემის ორგანოების ანთებითი დაავადებები, გარემოს არასასურველი პირობების ზემოქმედება, სტრესი და სხვა ფაქტორები, რომლებიც იწვევენ საკვერცხეების სეკრეტორული ფუნქციის შესუსტებას. სასქესო ჰორმონების ნაკლებობა თავის მხრივ იწვევს საშვილოსნოს სისხლმომარაგების გაუარესებას, ასევე ენდომეტრიუმის განშრევებისა და ზრდის პროცესების დარღვევებს. ზოგიერთ შემთხვევაში საკვერცხეების უკმარისობის მიზეზია მემკვიდრული წინასწარგანწყობა, რომელიც ვლინდება ქალის გენეტიკური აპარატის თავისებურებებებით.

ოლიგომენორეა არც თუ ისე იშვიათად ვითარდება საშვილოსნოს ჰიპოპლაზიის, საკვერცხეების ჰიპოფუნქციის, ქრონიკული ენდომეტრიტის, ენდომეტრიოზის ფონზე, ასევე ენდომეტრიუმის მთლიანობის სერიოზული დარღვევის გამო ოპერაციული ჩარევების, ქირურგიული აბორტების, ზედმეტად ინტენსიური გამოფხეკვების შედეგად.

მისი მიზეზი შეიძლება იყოს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებები და სისხლმბადი ორგანოების პათოლოგიები. გარდა ამისა, თვიურების შემცირება აღინიშნება სქესობრივი ასაკის პერიოდში, როდესაც მიმდინარეობს მენსტრუალური ციკლის დარეგულირება, ასევე მენოპაუზის პერიოდში, რომელსაც თან ახლავს მენსტრუალური ციკლის შეწყვეტა. ოლიგომენორეის დიაგნოსტიკა მოიცავს საერთო სამედიცინო გამოკვლევას  მისი განვითარების მიზეზის დასადგენად. მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სისხლის ანალიზი ჰორმონების დონის დასადგენად.
​
მიღებული შედეგების მიხედვით ინიშნება მკურნალობა. ის შეიძლება მოიცავდეს საერთო გამაძლიერებელ თერაპიას, რომელიც გულისხმობს კვების ნორმალიზებას, ვიტამინების  და იმუნომასტიმულირებელი პრეპარატების მიღებას, ფიზიოპროცედურებს, ნემსებით თერაპიას. მცირე მენჯის ორგანოებში სისხლის მიმოქცევის გასაუმჯობესებლად მიმართავენ სპეციალურ ვარჯიშებს და გინეკოლოგიურ მასაჟს. საჭიროების მიხედვით,  ინიშნება ჰორმონალური პრეპარატები, რომლებიც ასტიმულირებენ ოვულაციას. 

​საშვილოსნოს და საშოს დაწევა, გამოვარდნა ხასიათდება მენჯის ფსკერის დიაფრაგმის და ორგანოების ნორმალური ანატომიური მდებარეობის პათოლოგიური ცვლილებებით, შედეგად მათი ფუნქციის დარღვევით.

საშვილოსნო მდებარეობს მცირე მენჯის ღრუს გამტარი ღერძის პროექციაზე. ის ფიქსირებულია იოგებზე და თავისუფლად მოძრაობს მცირე მენჯის ღრუში. ორგანოს ასეთი მდებარეობა და მოძრაობა ბენებრივია ორსულობის ან მშობიარობის ფიზიოლოგიური მიმდინარეობისას, მნიშვნელოვანია შარდის ბუშტის, ნაწლავების ნორმალური ფუნქციონირებისათვის.

საშვილოსნო და საშო იოგების გარდა ფიქსირებულია მენჯის ფსკერის დიაფრაგმის ფასციებით და კუნთებით. თუ მენჯის ფსკერის ფასციები, კუნთები, იოგები დასუსტდა სხვხდასხვა მიზეზით, შედეგად მენჯის ღრუს ორგანოები, საშოს კედლები, საშვილოსნო იწევს ქვემოთ და ზოგჯერ სცილდება საშოს შესასვლელს. კლინიკური შემთხვებიდან გამომდინარე გამოყოფენ მენჯის ორგანოების პროლაფსის, საშვილოსნოს და საშოს კედლების დაწევის, გამოვარდნის შემდეგ სახეობებს:

• საშოს წინა კედლის დაწევა - წინა კედლის დაწევასთან ერთად შარდის ბუშტის ნაწილი, შარდსადენი – ცისტოცელე, ურეთროცელე.
• საშოს უკანა კედლის დაწევა - უკანა კედლის დაწევასთან ერთად სწორი და წვრილი ნაწლავის ნაწილი – რექტოცელე, ენტეროცელე.
• საშვილოსნოს და საშოს არასრული გამოვარდნა - საშვილოსნოს ყელი ან საშოს კედელი დაწეულია საშოს შესასვლელამდე ან სცილდება მას ნაწილობრივ.
• საშვილოსნოს და საშოს სრული გამოვარდნა - საშვილოსნო ან საშოს კედელი სრულად გამოდის საშოს შესასვლელიდან.

დაავადების განვითარება

მენჯის ორგანოების პროლაფსი, მათ შორის საშვილოსნოს და საშოს დაწევა, გამოვარდნა პოლიეთიოლოგიური დაავადებაა, რომელიც ვითარდება მენჯის ფსკერის დიაფრაგმის ფასციების, კუნთების, იოგების მაფიქსირებელი აპარატის ტრავმის, გადაწელვის და განვითარებული დისტროფიული ცვლილებების შედეგად.

ამ დაავადების განვითარებას ხელს უწყობს:

• ორსულობა, მშობიარობა გართულებული ტრავმით
• მენოპაუზა, ესტროგენული უკმარისობა
• შემაერთებელი ქსოვილიების სტრუქტურის სისტემური ცვლილებები
• ფიზიკური დატვირთვა
• ქრონიკული ხველა და ყაბზობა
• გენეტიკური მიდრეკილება
• საშვილოსნოს ამოკვეთა (ჰისტერექტომია)
• გამოხატული სიმსუქნე

დაავადება ვითარდება დინამიურად წლობით, საწყის პერიოდში კლინიკურად შეიძლება გამოვლინდეს ეპიზოდურად და მოულოდნელად, რომლის სიმპტომებია:

• თიაქარის მზგავსი რბილი ან მკვრივი სიმსივნური წარმონაქმნის არსებობის შეგრძნება საშოს შესასვლელში ან საშოში
• დაქაჩვის, სიმძიმის და ზეწოლის შეგრძნება შორისის მიდამოში
• დისკომფორტი, მენჯის ორგანოების ვენური სტაზი, სწორნაწლავის ფუნქციის დარღვევა
• ბუასილი, ყაბზობა, 
• ყრუ ხასიათის ტკივილი მუცლის, გავისა და წელის არეში
• ანთებადი ხასიათის და ზოგჯერ სისხლიანი გამონადენი საშოდან
• შარდის ბუშტის ფუნქციის დარღვევა, შარდის გამოყოფის შეფერხება, გახშირებული შარდვა, მცირე ეპიზოდური შარდის გამოყოფა ფიზიკური დატვირთვისას, ხველის, სიცილის, სწრაფი სიარულის დროს

საშვილოსნოს, საშოს კედლების დაწევა და არასრული გამოვარდნა ზოგჯერ მიმდინარეობს მცირე სიმპტომებით ან მის გარეშე და დამახასიათებელია დაავადების საწყის სტადიებში. დაავადების დამძიმების შემთხვევაში პაციენტი გრძნობს თიაქარის მზგავს სიმსივნურ წარმონაქმს საშოს შესასვლელში ან შორისის მიდამოში, შედეგად იქმნება საშოს და შარდის ბუშტის ინფექციური დაავადების განვითარების პირობები.

ვითარდება საშვილოსნოს ყელის ან საშოს ქრონიკული ტროფიკული წყლული, ქრონიკული ვულვოვაგინიტი, ცისტიტი, ქვეითდება სქესობრივი აქტისის ხარისხი, ლიბიდო და ორგაზმი. მრავალი პაციენტი სამწუხაროდ ერიდება ექიმთან ვიზიტს და რატომღაც ეგუება დაავადებისგან დაქვეითებულ ცხოვრების ხარისხს, დისკომფორტს. დროთა განმავლობაში დაავადება უფრო ღრმავდება, ცხოვრობენ საშვილოსნოს დაწევით მრავალი წლის განმავლობაში სანამ მდგომარეობა არ მივა უკიდურეს გართულებამდე, საშვილოსნოს სრულ გამოვარდნამდე. საშვილოსნოს სროლი გამოვარდნა ხელს უშლის სიარულს, ჯდომას, ფიზიკურ დატვირთვას, საზოგადოებასთან ურთიერთობას, სქესობრივ ცხოვრობას, პაციენტს ექმნება ფსიქო-ემოციური პრობლემები, მკვთრად ქვეითდებადება ცხოვრების ხარისხი, კომფორტი და თავისუფლება.

დიაგნოზის დასმა POP-Q სისტემის მიხედვით არ წარმოადგენს გინეკოლოგისთვის სირთულეს. საშოს ინსტრუმენტებით ვიზუალიზაციის შემდეგ მიზანშეწონილია ბიმანიალური, რექტოვაგინალური გასინჯვა და უროდინამიური გამოკვლევები.

​ორსულობის თანამდევი ერთ-ერთი ჩივილია ქოშინი და სუნთქვის გაძნელება. ორსულობის ადრეულ სტადიებზე ქოშინი შედარებით იშვიათია, თუმცა არის შემთხვევები, როდესაც ადვილად დაღლა და ქოშინი ფიზიკური დატვირთვისას ორსულობის მე-12- მე-15 კვირისთვისაც იჩენს თავს.

ეს უმეტესად სისხლის მოცულობის უეცარი მომატების ან წონის სწრაფი მატების შედეგია, იშვიათად კი ანემიისა (სისხლნაკლებობისა). რაც შეეხება ორსულობის მეორე ნახევარში განვითარებულ ქოშინს, ის მოულოდნელი არ არის. 28 კვირაზე მეტი ხნის ორსულობის დროს ზომიერი ფიზიკური დატვირთვისას ქოშინი ნორმალური მოვლენაა. მან შესაძლოა თავი იჩინოს უფრო ადრეც, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ქალი ფიზიკურად განუვითარებელია, მკვეთრად მოიმატა წონა ან ეწევა სიგარეტს.

​ორსულობის ვადის მატებასთან ერთად მზარდი საშვილოსნო გარშემო მყოფ ორგანოებს აწვება და მაღლა სწევს დიაფრამას, რითაც ამცირებს გულმკერდის ყაფაზის მოცულობას. ამ დროს ფილტვის საერთო ზედაპირი უმნიშვნელოდ იცვლება (გულმკერდის ყაფაზის წინა-უკანა ზომების მატების გამო) და იზღუდება ფილტვების ექსკურსია. შესაბამისად, იზრდება სუნთქვითი მოცულობა, დიაფრაგმა უფრო ხშირად მოძრაობს, რაც ხელს უწყობს ქოშინის განვითარებას. ქოშინი ძლიერდება, როდესაც ორსული წევს.

ორსულობის დროს ქოშინი უმეტესად დროებითია (თუ არ გამოვლინდა სუნთქვის ორგანოების სერიოზული პათოლოგია) და ბავშვის მდგომარეობაზე არ მოქმედებს. როდესაც მშობიარობის ვადა ახლოვდება და ნაყოფი მცირე მენჯში ეშვება, დიაფრაგმაზე ორგანოების ზეწოლა საგრძნობლად მცირდება. ამის შედეგად სუნთქვის გაძნელებაც მცირდება ან სრულიად ქრება.

წონამ ორსულს პრობლემა რომ არ შეუქმნას, ელემენტარული წესების დაცვა მოეთხოვება. ყოველდღიურად მაღაზიებში სიარული და საოჯახო საქმიანობა კვლავაც მომავალი დედის მოვალეობად რჩება, მაგრამ დაუშვებელია გადაღლა, რადგან ორსულობის დროს გული და ფილტვები ორმაგ დატვირთვას განიცდის, ამან კი შესაძლოა ქოშინი და სხვა უსიამოვნო შეგრძნებები გამოიწვიოს. რასაკვირველია, საოჯახო საქმიანობა არც მომავალი დედის, არც ნაყოფის ჯანმრთელობას არ ვნებს, მაგრამ წონის მატებასთან ერთად ორსულმა უმჯობესია ისწავლოს სწორად სიარული და ძალების გადანაწილება ენერგიის მინიმალური დანახარჯით. ამაზე ბევრად არის დამოკიდებული მისი თვითშეგრძნება და გუნება-განწყობა.
 
არსებობს ორსულობის ისეთი გართულებები, როდესაც ქოშინი საკმაოდ ყურადსაღები სიმპტომია. ერთ-ერთი მათგანია პრეეკლამფსია...
პრეეკლამფსია ორსულობის მეორე ნახევრის ერთ-ერთი მძიმე გართულებაა. ის ვლინდება შემდეგი კლინიკური ტრიადით:
 

• არტერიული ჰიპერტენზიით
• პროტეინურიით (შარდში ცილის გაჩენით)
• შეშუპებით

გარდა ჩამოთვლილი სიმპტომებისა, პრეეკლამფსიის მძიმე ფორმას ხშირად თან სდევს თავის ტკივილი, მხედველობის გაუარესება, ტკივილი ეპიგასტრიუმში ან მარჯვენა ფერდქვეშა მიდამოში, ცნობიერების შეცვლა,  ჰიპერტენზიული ენცეფალოპათია, ტაქიკარდია. მძიმე პრეეკლამფსიის დროს ხშირია ტაქიპნოე  - გახშირებული სუნთქვა, ქოშინი, რომელიც შესაძლოა იყოს როგორც ჰიპოპროტეინემიის ფონზე განვითარებული პოლისეროზიტისა და ამის შედეგად პლევრის ღრუში სითხის დაგროვების, აგრეთვე გულის უკმარისობის, ფილტვების შეშუპების ან თრომბოემბოლიის გართულების სიმპტომი. ასეთი მდგომარეობა ექიმის გადაუდებელ ჩარევას მოითხოვს.

ქოშინის განვითარებას ხელს უწყობს ანემია, რომელიც ზემოთ უკვე ვახსენეთ, ასევე - ბრონქული ასთმა, ტუბერკულოზი და ფილტვის სხვა დაავადებები. მიიჩნევა, რომ ქოშინის განვითარებას მომავალი დედის ორგანიზმში მიმდინარე ჰორმონულმა ცვლილებებმაც შეიძლება შეუწყოს ხელი.

რეკომენდაცია:

• ორსულობის ბოლო ორ თვეს ფიზიკური დატვირთვა მინიმუმამდე დაიყვანეთ. 
• თუ ქოშინი აგივარდათ, დაჯექით და დაისვენეთ. ღრმად ჩაისუნთქეთ და ეცადეთ მოეშვათ - ნერვული დაძაბულობა ქოშინს აძლიერებს. 
• წოლისას თავისა და მხრების ქვეშ კიდევ ერთი ბალიში ამოიდეთ. შეეჩვიეთ ასეთ მდგომარეობაში დასვენებასა და ძილს.
• სუნთქვა სწრაფად რომ აღიდგინოთ, შეასრულეთ ასეთი ვარჯიში: დაწექით, ფეხები მუხლებში მოხარეთ და ჩაისუნთქეთ, თან ხელები თავს ზემოთ ასწიეთ (ეს ზრდის გულმკერდის ყაფაზის მოცულობას), შემდეგ ცხვირით ამოისუნთქეთ და ხელები ჩამოუშვით. ვარჯიში რამდენჯერმე გაიმეორეთ.

დაუყოვნებლივ მიმართეთ ექიმს, თუ ქოშინი:
​

• არ ქრება, მეტიც - ძლიერდება ან განვითარდა მოსვენების დროს;
• ხელს გიშლით ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ძლიერ გღლით;
• სუნთქვის გაძნელებას თან სდევს პულსის გახშირება, ტკივილი გულმკერდის ყაფაზში და ტუჩების გალურჯება, არტერიული წნევის მომატება და შეშუპება.

​

იმ ორსულებისთვის, ვინც პირველად მშობიარობს, მშობიარობის დაწყების პირველი ნიშანი შეიძლება გახდეს ლორწოვანი საცობის მოცილება ცერვიკალური არხიდან, რომელიც კეტავს საშვილოსნოს ყელს.

ამ დროს, სამშობიარო მოქმედებამდე 2-3 დღით ადრე, იწყებს გამოყოფას თეთრი, ყვითელი ან ყავისფერი სქელი ლორწო, რომელიც შეიძლება შეიცავდეს სისხლის მინარევებს (რაც აბსოლიტურად უსაფრთხოა). ამ პროცესს ზოგჯერ შეიძლება თან ახლდეს მცირეოდენი ტკივილი მუცლის ქვედა არეში.

ხოლო ქალბატონებისთვის, რომლებმაც ადრე უკვე იმშობიარეს და ბოლო მშობიარობიდან გარკვეული დროა გასული, ლორწოვანი საცობის მოცილება ნაკლებად შესამჩნევი ხდება, ან შესაძლოა საერთოდ არც მოხდეს.

იმისათვის, რომ არ გამოგრჩეთ ეს მომენტი, ყურადღებით უნდა მიადევნოთ თვალყური ვაგინალურ გამონადენს.

უმჯობესია ამ დროს გამოიყენოთ საფენები (უმჯობესია არა ქარხნული, არამედ თეთრი ფერის, ბამბის რამდენიმე ფენად დალაგებული), რადგან მშობიარობის მოახლოების ნიშანი ლორწოვანი გამონადენის გარდა სანაყოფე წყლები გამოყოფაცაა, რომელიც შეიძლება გამოიყოს გადიდებული საშვილოსნოს დაწოლის შედეგად.
​
სანაყოფე წყლებს არა აქვს ფერი და სუნი, როგორც წესი იგი სუფთა და გამჭვირვალეა, თუმცა შესაძლოა ქონდეს მწვანე შეფერილობაც, თუ დროდადრო ჩნდება ჰიპოქსიის (ჟანგბადის ნაკლებობა) რისკი.

​როდესაც იწყება მშობიარობა ნაყოფის თავი ძლიერ აწვება მცირე მენჯის სისხლძარღვებს. შედეგად ვითარდება ისეთი მოვლენები, როგორიც არის ვენური სისხლის შეგუბება, ქსოვილებში აღინიშნება ჟანგბადის უკმარისობა, მატულობს  ჰიპოქსია.

თუ მშობიარობის ხანგრძლივობა მოკლეა და მარტივად ჩაივლის, ეს მოვლენები შესაძლოა არ განვითარდეს. ხანგრძლივი მშობიარობის შემთხვევაში ჰემოროიდული კვანძები შუპდება და მატულობს ზომაში.

ნებისმიერი მეანისთვის ცნობილია, რომ მშობიარობისას, უშუალოდ ჭინთვისას, სფინქტერი იმდენად ფართოვდება, რომ გარეგანი და შინაგანი ჰემოროიდული კვანძები თვალნათლივ ლურჯდება და დიდდება, მატულობს მათი სიმკვრივე. შემდგომ ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად მარტივად ჩაივლის მშობიარობა.

ჭინთვის დასრულებისას ჰემოროიდული კვანძები მცირდებიან ზომაში, ხოლო ჭინთვის განახლების შემდეგ ისევ იზრდება და ლურჯდება. ნაყოფის გარეთ გამოსვლისას, შესაძლოა ჰემოროიდული კვანძების კედლები გასკდეს.

განსაკუთრებით უსიამოვნოა, თუ მშობიარობის შემდეგ სფინქტერი სწრაფად შეიკუმშა. ნელი შეკუმშვისას, კვანძები თანდათანობით პატარავდება და დამოუკიდებლად შესწორდებიან.
სფინქტერის სწრაფი შეკუმშვისას  კვანძები იჭყლიტება – ეს კი მწვავე ბუასილია. ასეთი შემთხვევები იშვიათია.

ჩვეულებრივ, მშობიარობის შემდეგ, სფინქტერი იკუმშება 15 წუთი, ზოგჯერ კი 30 წუთის განმავლობაში. ეს დრო არ არის საკმარის იმისთვის, რომ ექიმებმა მოასწრონ და მშობიარობის დროს გამოვარდნილი ჰემოროიდული კვანძების ჩასწორება.

როგორც წესი, ეს პროცესი ანესთეზიის გარეშე მიმდინარეობს. გამონაკლისია, თუ ორსულობისას პაციენტს ჰქონდა ანთება; ამ შემთხვევაში საჭიროა სპეციალური ტამპონების გამოყენება და ოყნები.

ყაბზობის   საწინააღმდეგოდ ინიშნება სპეციალური დიეტა. ხშირ შემთხვევაში პრობლემები მცირდება  ერთ კვირაში, ზოგჯერ კი საჭიროა შემდგომი მკურნალობაც.

შეფერხებული სქესობრივი მომწიფება შესაძლებელია აღინიშნებოდეს მრავალი ენდოკრინული დარღვევებისას, კერძოდ ჰიპოფიზისა და სასქესო ჯირკვლების დაქვეითებული ფუნქციისას.
​
ასეთ ავადმყოფებში ენდოკრინულ (ჰორმონალურ) უკმარისობასთან ერთად აღინიშნება ზრდის შეფერხება, ან პირიქით გაძლიერებული ზრდა, შეიძლება იყოს შინაგანი ორგანოების დარღვევებიც. ყველაფერი ეს ენაცვლება ფსიქიკური განვითარების შეფერხებას და ემოციური და თავისუფლების სფეროს დაქვეითებას.

შეფერხებული სქესობრივი მომწიფება ასიათდება პარალელურად ფიზიკური, ფსიქიკური და სქესობრივი განვითარების შეფერხებით ან ინდივიდუალური მომწიფების ამ სამი მიმართულების ტემპების ცვლილებით.

თავდაპირველად ეს ბავშვები სიმაღლეში ჩამორჩებიან თანატოლებს, მაგრამ თანდათან ასწრებენ, ზოგჯერ კი გადააჭარბებენ სიმაღლეში. არცთუისე იშვიათად მათი სიმაღლე გამოხატულია ძალიან გრძელი ხელებით და ფეხებით და შედარებით  მოკლე ტანით – ე.წ ევნუქოიდური დისპროპორცია.

​სიმაღლის ცვლილება შემთხვევათა უმრავლესობაში ენაცვლება მკერდზე, ზურგზე და მუცელზე ცხიმის ჭარბი დაგროვებით. მოგვიანებით, ჩონჩხის ფორმირების დასრულებისას ეს შეიძლება გამოსწორდეს. შეიძლება იყოს ისეთი სიმპტომებიც როგორიცაა კუნთოვანი ტონუსის ცვლილება და სახსრების დასუსტება, ბრტყელტერფიანობა.

ასეთ ბავშვებში და მოზარდებში დაქვეითებულია ადაპტაციური შესაძლებლობები, დასუსტებულია მავნე ზემოქმედების ატანა. აღინიშნება ინტელექტუალური უკმარისობა, მეხსიერების შესუსტება, გონების შესუსტება, ყურადღების დაქვეითება, ინიციატივის არ არსებობა, პასიური დამორჩილება, აპათეა, მაგრამ შეიძლება იყოს კარგი მექანიკური მეხსიერება. ზოგიერთს შეიძლება ქონდეს რამის იზოლირებული უნარი, მაგალითად უცხოენების შესწავლა ან მუსიკის.

ხასიათით უმრავლესობა მოსიყვარულეა, დამჯერია და კონტაქტური, რაც თითქოს აკომპენსირებს მათ არასაკმარის ინტელექტს და ეხმარება გარემოსთან მოახდინოს ადაპტაცია.

მათ ემოციურ სფეროში ჭარბობს ინფანტილობის (ბავშვობის) ხასიათი – მომატებული თვითდაჯერება, ნდობა, დედისადმი გადამატებული დამოკიდებულება, მომატებული მორიდებულობა, გულუბრყვილობა.

მოუქნელობის და მომატების გამო თანატოლები ხშირად დასცინიან და ზედმეტსახელებს უგონებენ, ასეთი ბავშვები  ხშირად მშიშრები არიან და უფროსებს ეუბნებიან როცა მათ აჯავრებენ, ამიტომ თანატოლებს ისინი არ უყვართ. მათ უმეტესობას უვითარდება არასრულფასოვნების კომპლექსი, ამიტომ მათი მორიდებულობა შეიძლება იყოს მოსაზღვრული თანატოლებთან კონტაქტის დროს. ზოგიერთი თავის არასრულფასოვნებას აკომპენსირებს გაძლიერებული ფანტაზიით ან ტრაბახით.

​სქესობრივ განვითარებაში ჩამორჩენა თავდაპირველად შეიძლება შეუმჩნეველი იყოს მშობლებისთვის, რადგან ისინი ამაზე არც კი დაფიქრდებიან. მხოლოდ იმ ასაკში როდესაც თანატოლთა უმრავლესობა იწყებს სქესობრივ ცხოვრებას, გამოვლინდება სხვადასხვა სქესობრივი დარღვევები.

ზოგიერთ მათგანში ლიბიდო (სექსუალური ლტოლვა) სრულად არ აღიძვრება, პლატონურ ან ეროტიულ სტადიაზე შეჩერებისას, მაგრამ არ აღწევს სექსუალურ სტადიას. სხვა შემთხვევებში ლიბიდოს ფორმირება მნიშვნელოვნად იგვიანებს 4-5 წლით და აღიძვრება მხოლოდ 17-18 წლის ასაკში.

ზოგი ასეთი ქალი საერთოდ ვერ იწყებს სქესობრივ ცხოვრებას, ზოგჯერ სქესობრივი ცხოვრება იწყება დაქორწინების შემდეგ.

დაქორწინება გამოწვეულია ხშირად შინაგანი ზეწოლით,  მშობლების ზეწოლით, რომლებიც ღელავენ რომ მათი შვილი ვერ თხოვდება, ოჯახისა და შვილების ყოლის სურვილით და სხვა სოციალურ-ფსიქოლოგიური ფაქტორებით.

შეფერხებული სქესობრივი მომწიფების პაციენტების უფრო ხშირი ჩივილებია სექსოპათოლოგებთან მიმართვისას სექსუალური ლტოლვის დაქვეითება და ორგაზმის უქონლობა.

ფიზიკური, ფსიქიკური და სქესობრივი განვითარების შეფერხებას გარდაუვალად მიჰყავს სექსუალური დარღვევებისკენ. როგორი გარდამავალიც არ უნდა იყოს განვითარების დაწყებითი შეფერხება, შემდგომი შინაგანი გათანაბრება და გამოსწორება არასდროს არ არის სრული და ყოველთვის ტოვებს შინაგან დეფიციტს.

სქესობრივი მოთხოვნილება დაქვეითებულია ყველა ასაკობრივ ეტაპზე, განვითარების დაწყებით ეტაპზე ვლინდება სექსუალობის ნიშნების არარსებობით. უმეტესობა საოცარი სიმარტივით სუბლიმირდება სრულად სამსახურში (ან რომანტიკულ ოცნებაში), უფრო ხშირად კი – პატიოსნების შინაგან აქსესუარებში. ისინი საოცრად სწრაფად და ადვილად ეწყობიან სქესობრივ შეკავებას.

შეფერხებული სქესობრივი მომწიფების ადამიანებისთვის დამახასიათებელია ბიოლოგიური მოტივაციების დასუსტება ენერგეტიკული პოტენციალის და ,,გამძლეობის მარაგის“ დაქვეითება რაც ენაცვლება მოუმწიფებლობას.

​ჰორმონების უკმარისობისას ქალებში აღინიშნება პირველადი ამენორეა – მენსტრუაციის არ არსებობა, რომელსაც თან სდევს საკვერცხეებისა და საშვილოსნოს განუვითარებლობა; შეიძლება იყოს ფსიქიკური და ფიზიკური ინფანტილიზმი, რომელიც არ ეთანხმება ადამიანის განვითარების ასაკს.

შეიძლება აღინიშნებოდეს მეორადი ამენორეაც, როდესაც მენსტრუაცია იწყება თავის დროზე,  მაგრამ შემდეგ წყდება ამის მიზეზი შეიძლება იყოს ენდოკრინული სისტემის დაავადებები, ფსიქიკური ტრავმები, სხვადასხვა მძიმე ან დამასუსტებელი დაავადებები, არასწორი დიეტა, შიმშილობა, დისტროფია ასევე კლიმატის ცვლილება.

ენდოკრინული სისტემა ბევრ რამეში დამოკიდებულია ცენტრალური ნერვული სისტემის მდგომარეობაზე და სხვადასხვა მავნე ზემოქმედებებმა –  ფსიქიკური ტრავმებმა, დეპრესიამ და სხვა ფსიქიკური დარღვევებმა შეიძლება იმოქმედონ ჰორმონების გამომუშავებაზე.

ჯანმრთელი ადამიანის გულის შეკუმშვათა სიხშირე წუთში 60-80 დარტყმას შეადგენს. ორსულობის პერიოდში მიმდინარე ცვლილებების ფონზე იცვლება პულსის ნორმაც. გულის შეკუმშვათა სიხშირის ცვლა ხდება ორსულობის პირველივე პერიოდში, მაშინ როდესაც იწყება ორგანიზმის ჰორმონალური გარდაქმნა.

ძლიერი ტოქსიკოზის დროს პულსის ცვალებადობა განსაკუთრებით თვალშისაცემია. ორსულობის პერიოდში ჯანმრთელი ორსულის პულსმა შეიძლება შეადგინოს წუთში 100-110 დარტყმა, თუ პულსი მუდმივად ამ მაჩვენებელზე მეტია, აუცილებელია მიმართოთ ექიმს.

ორსულობის მე-12 კვირიდან ორსულის პულსის ნორმა შეადგენს წუთში 80-90 დარტყმას. ორსულობის 28-ე კვირიდან ორსულის პულსმა შეიძლება შეადგინოს წუთში 120 დარტყმა.

პულსის სიხშირის გაზრდას მედიცინაში ტაქიკარდია ეწოდება. ტაქიკარდიამ ზიანი შეიძლება მიაყენოს ადამიანს ჩვეულ მდგომარეობაში. ორსულობის პერიოდში გულის შეკუმშვათა ზრდამ არ შეიძლება გამოიწვიოს გართულება ქალისთვის ან ნაყოფისთვის. ეს მოვლენა სრულიად ნორმალურია, ხოლო მშობიარობის შემდგომ პულსის სიხშირის შემცირება ხდება თავისთავად.

მაგრამ, უნდა გაითვალისწინოთ რომ თუ ტაქიკარდიას თან ახლავს ღებინების შეგრძნება ან პირღებინება, ასეთ შემთხვევაში აუცილებელია მიმართოთ ექიმს.

ასევე, გასათვალისწინებელია, რომ თუ ქალს ორსულობამდე გულ-სისხლძარღვთა სისტემის  რაიმე სახის პათოლოგია აღენიშნებოდა, ორსულობის პერიოდში აუცილებელია განსაკუთრებული კონტროლი და პულსის ცვლილებების შესახებ ექიმის ინფორმირება.
​
არის შემთხვევები, როცა ორსულობის დროს გულის შეკუმშვათა სიხშირე მცირდება, რასაც ბრადიკარდია ეწოდება. ჩვეულებრივ, ასეთი მდგომარეობა დისკომფორტის გამომწვევი არ არის და საშიშ ფაქტორს არ წარმოადგენს. მაგრამ თუ პულის სიხშირე წუთში 60 დარტყმაზე დაბლა ჩამოვა, ასეთ შემთხვევაში ვითარდება თავბრუსხვევა, გულისწასვლა, არტერიული წნევის დავარდნა. ასეთ შემთხვევაში სასწრაფოდ უნდა მიმართოთ ექიმს.

​ორსულობის მე-7 კვირას ემბრიონს განვითარების 1 თვე შესრულებული აქვს და იწყებს განვითარების მე-5 კვირას. ეს კვირა „ეთმობა“ სხეულის ყველაზე მთავარი ორგანოს - თავის განვითარებას, კერძოდ ყალიბდება თავის ტვინის სტრუქტურები, ნერვები, რომლებიც „ჩაიზრდება“ ყველა ორგანოში, განსაკუთრებით ინტენსიურად მიმდინარეობს მხედველობის ორგანოების და მათი ინერვაციის განვითარება. ასევე სწრაფი ტემპებით ყალიბდება სასქესო ორგანოები, სადაც „გადასახლდება“ საკვერცხე პარკში დიფერენცირებული სასქესო უჯრედები ანუ ემბრიონი ამ კვირაზე მყარადაა „ჩამოყალიბებული“ ვინ არის იგი? - ბიჭია თუ გოგო.

ორსულობის გინეკოლოგიური მე-7 კვირის ბოლოსთვის ჩანასახის თხემ-კუდუსუნის სიგრძე 7-9 მმ აღწევს, სანაყოფე კვერცხის დიამეტრი - 14-18 მმ-ს, წონა კი კვლავ 1გრ-ზე ნაკლებია.

ქორიონის სისქე 1.1 სმ.

ორსულობის გინეკოლოგიური მე-7 კვირას პირველი სკრინინგული ექოსკოპიური კვლევის ჩატარების დროა (თუ აქამდე არ ჩატარებულა ეს კვლევა). 

ამ ვადაზე ემბრიონის სხეულის ნაწილებიდან ყველაზე სწრაფად და ინტენსიურად იზრდება თავი, რაც უკავშირდება თავის ტვინის აქტიურ ფორმირებას, მისი მოცულობა სხეულის მოცულობის ნახევარზე მეტია. ნერვული მილის ე.წ. თავის ნაწილში წარმოიქმნება ხუთი შემკვრივება - ტვინის ბუშტუკები, რომელიც საფუძველს უდებს თავის ტვინის ხუთ განყოფილებას. წარმოიქმნება ნერვებიც. ეს თავის და ზურგის ტვინში არსებული უჯრედების წანაზარდებია - აქსონები და დენდრიტები, რომლებიც „ჩაიზრდება“ ემბრიონის ყველა შინაგან ორგანოში და თავის ტვინს აკავშირებს მის „სამართავ“ ყველა ორგანოსთან. ერთადერთი ორგანო, რომელსაც, გარდა ცენტრალური ინერვაციისა, აქვს დამოუკიდებელი, ავტონომიური ნერვული მართვის სისტემა, უფრო ადრე წარმოშობილი გულია, მას შეუძლია ცენტრალური ნერვული სისტემიდან მოსული იმპულსის გარეშეც შეიკუმშოს.

ასევე ინტენსიურად მიმდინარეობს მხედველობის ორგანოების ჩამოყალიბება, თავის ტვინის წინა ნაწილი გამოიზნიქება და საფუძველს უყრის თვალების ბადურა გარსის და მხედველობის ნერვების განვითარებას.

ნაწლავის წინამდებარე ნაწილისგან კი ფორმირდება ხახა, საყლაპავი მილი და კუჭი, შუა ნაწილი შეიდრიკება ჭიპლარისკენ და ისევ დაკავშირებულია საკვერცხე პარკთან, ბოლო უკანამდებარე ნაწილისგან წარმოიქმნება სწორი ნაწლავი და შარდ-სასქესო სინუსი.

სასუნთქი სისტემა ჯერ მხოლოდ ბრონქებითაა წარმოდგენილი. პატარას ჯერ არ სჭირდება სუნთქვა, მის მაგივრად სუნთქავს დედა, სწორედ დედის ფილტვებიდან მიღებული ჟანგბადი მოაქვს პლაცენტის და ჭიპლარის გავლით ემბრიონის ერითროციტებს.

პირველადი თირკმლების გვერდით ყალიბდება სასქესო ლილვაკები, ეს სასქესო ორგანოების ჩანასახებია, სწორედ აქ ამთავრებენ თავის საიმიგრაციო გზას სასქესო უჯრედები, რომლებიც წინა კვირას ჩამოყალიბდნენ საკვერცხე პარკში. ეს სქესის განსაზღვრის ბოლო აკორდია, ამის შემდგომ მკვეთრად დიფერენცირდება ემბრიონის განვითარების სქესობრივი კოორდინატები ანუ ვითარდება ან ბიჭი ან გოგო.

იზრდება და ვითარდება ემბრიონის ხერხემალი, ყალიბდება კისრის ჩანადრეკი, ხერხემლის ბოლო ნაწილი ჯერ პატარა კუდს ქმნის, ეს კუდი შემდეგ უკუგანვითარდება და წარმოდგენილი იქნება პატარა ძვლით, რომელსაც კუდუსუნი ქვია. ემბრიონის ხელების ძვლები თითქმის ჩამოყალიბებულია, მტევნებზე ჩანს თითთაშუა ჩანადრეკები, თუმცა თვითონ თითები ჯერ არაა ბოლომდე ფორმირებული და წარმოდგენილია თითების დისკოებით, ფეხები განვითარებით ოდნავ ჩამორჩება.

ნერვული სისტემის და კუნთების განვითარების პარალელურად იმატებს ემბრიონის მოძრაობითი აქტივობა, თუმცა ეს დედისთვის ჯერ კიდევ შეუმჩნეველი მოვლენაა და ჩანს მხოლოდ ექოსკოპიური კვლევის დროს.

გარდა თავად ემბრიონისა, ვითარდება ქალის ორგანიზმში ორსულობისთვის ჩამოყალიბებული სპეციალური ორგანო - ქორიონი (პლაცენტის წინამორბედი), მისი სისქე კვირის ბოლოს 1,1 სმ-ს აღწევს. სრულყოფილი საშვილოსნო-პლაცენტური სისხლის მიმოქცევის სისტემის ჩამოყალიბებას თან ახლავს ქორიონული გონადოტროპინის კონცენტრაციის კიდევ უფრო მომატება, ამ ჰორმონის ეტაპობრივი მატება მყარი მაჩვენებელია იმისა, რომ ორსულობა ფიზიოლოგიურად ანუ ნორმალურად ვითარდება, ამიტომ ხშირად ამ კვირაზე იზომება სისხლში ჰორმონის კონცენტრაცია, რათა გაკეთდეს ორსულობის მიმდინარეობის პროგნოზი.

ცვლილებები ქალის ორგანიზმში

ორსული ქალის ორგანიზმში „ბობოქრობს“ ორსულობის მდგომარეობისთვის დამახასიათებელი სიმპტომატიკა - თუ სახეზეა ტოქსიკოზი, ის უფრო მძაფრდება, ამიტომ ხშირად სხეულის მასის კარგვა იწყება, ამ დროს სასურველია სპეციალური კვების რეჟიმის ჩამოყალიბება - გულისრევა/ღებინება ციკლური ხასიათისაა და დღის მანძილზე ზოგიერთ მონაკვეთებში უფრო მცირედაა გამოხატული, თუ დავაკვირდებით ამ „ნათელ“ პერიოდებს და მივიღებთ ამ დროს მსუბუქ საკვებს და სითხეს ბევრჯერ, მაგრამ მცირე ულუფებით, შევინარჩუნებთ პატარასთვის აუცილებელ კვებით სტატუსს. ტოქსიკოზი მსუბუქია, თუ გულისრევა დღის მანძილზე 3-5-ჯერ აღინიშნება, მძიმეა ტოქსიკოზი დღეში 12-ჯერ და მეტჯერ ღებინების ეპიზოდებით, ეს ხშირად ორსულის ჰოსპიტალიზაციის (საავადმყოფოში დაწვენის) ჩვენებაა. ორსულთა ტოქსიკოზის განვიტარება უკავშირდება ორგანიზმში აცეტონის დაგროვებას და ეს პროცესი ჩვეულებრივ 12-14 კვირისთვის ნორმალიზდება, ამ დროს წყდება ტოქსიკოზის მოვლენებიც. ტოქსიკოზის კიდევ ერთი გამოვლინებაა კანის ქავილი, რომელიც ხანდახან მთელ სხეულზე ვრცელდება, ამ მოვლენასთან „ბრძოლის“ საშუალებებია ნატურალური ტანისამოსის ჩაცმა და კანის დამატენიანებელი საშუალებების (ლოსიონების) ხმარება, თუ ქავილის შედეგად წარმოიქმნა ეროზიული (გაწითლებული უბნები, სადაც კანის საფარველი დაზიანებულია) უბნები, საჭიროა მათი ანტისეპტიკური ხსნარებით (ბეტადინი, ბრილიანტის მწვანე ე.წ. ზელიონკა) დამუშავება.

ორსული ქალის ემოციური სტატუსი კვლავ დაქვეითებულია - სახეზეა გაღიზიანებულობის, ტირილის, შინაგანი შიშების განწყობა, მაგრამ ამ მოვლენებს უკვე აკომპენსირებს შინაგანი სიხარულის განცდა და დედობრივი ინსტინქტი - გამოზარდოს საკუთარ სხეულში ჯანმრთელი პატარა.

ამ ვადაზე ექოსკოპიური კვლევა ყველა ხარისხის აპარატით უკვე მკაფიოდ ხედავს პატარას, ზომავს მის სიგრძეს და ფორმას. გინეკოლოგიური გასინჯვით საშვილოსნოს ყელი უკვე დაგრძელებულია, ცერვიკალური არხი შეკუმშული და ამოვსებული ბლანტი ლორწოთი.

ორსულ ქალებში სასქესო ორგანოებიდან გამონადენი კვლავ უხვია, მაგრამ ღია რძისფერი, ერთგვაროვანი კონცენტრაციით და მცირეოდენი მომჟავო სუნით. გამონადენის სიუხვის გამო საჭიროა საცვალი თეთრეულის ხშირი ცვლა და/ან ერთჯერადი ყოველდღიური საფენების ხმარება, ამ დროს ჰიგიენური პროცედურების ზედმიწევნით დაცვა იცავს ორსულს სასქესო ინფექციების განვითარებისგან და შესაბამისად იცავს პატარასაც.

ორსულობის ამ ვადაზე ორსული ქალების ნაწილი ამჩნევს, რომ მისი მუცელი იზრდება, თუმცა ეს საშვილოსნოს ზრდის ხარჯზე არ ხდება, ამ ვადაზე საშვილოსნო თავისი ემბრიონით ჯერ კიდევ პატარაა, მუცლის შებერილობა კი უკავშირდება ყაბზობას და ნაწლავების გაზებით გადაბერვას.

ამ ვადაზე ხშირია შარდვის გახშირება, რაც ორსულობის დამახასიათებელი კიდევ ერთი სიმპტომია, ამის მიზეზი კი მოცირკულირე სისხლის მოცულობის ზრდა და პროგესტერონის ზეგავლენით საშარდე სისტემის კუნთოვანი აპარატის ტონუსის კლებაა.

​ორსულობის მე-5 (მეხუთე) კვირაზე  ნაყოფის ზომა დაახლოებით 1,25 მმ-ია. მაგრამ შეხედეთ ფოტოს – ის უკვე მშვენიერია! ამ დროს ქალის ორგანიზმში ორსულობის მე-5 (მეხუთე) კვირაზე ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი რამ ხდება – ჩანასახის სხეული განცალკევდება ჩანასახის გარეშე ნაწილებისაგან. მას უკვე აქვს საკუთარი სივრცითი ორიენტაცია: წინა ბოლო – (მომავალი თავი) და უკანა ბოლო (მომავალი მენჯი და ქემო კიდურები). ამ პერიოდში ჩნდება ადამიანის ორგანიზმის ყველა ფუნქციური სისტემისა და ორგანოს ჩანასახები. ემბრიონის ცენტრში ძევს გარკევული ქსოვილი, საიდანაც დასაბამს იღებს გული (ხორხთან და სასულესთან ერთად). თანდათანობით ფორმირებას იწყებენ სისხლძარღვები. წარმოიქმნება ღვიძლისა და პანკრეასის ჩანასახები.

ორსულობის მე-5 (მეხუთე) კვირაზე  ჩანასახი მოხრილია ,,C” ასოსებურად. ნერვული მილის გასწვრივ ფორმირდება ქსოვილის სეგმენტები, საიდანაც შემდგომში წარმოიქმნება კუნთოვანი ქსოვილი და სხვა ქსოვილოვანი სტრუქტურები. ორსულობის მე-5 კვირაზე ნერვული მილი ნაწილობრივ იხურება. ნერვული მილი – ეს ნერვული სისტემის წინამორბედია, ამიტომ მისი დროული დახურვა ძალზე მნიშვნელოვანია. ამ მოვლენაში განსაკუთრებულ როლს ასრულებს ფოლიუმის მჟავა. ბევრი ქალი აღნიშნავს, რომ ამ პერიოდში მუცელი ისე გამოიყურება ,,როგორც 5 თვის ორსულის“. მუცლის გაზრდა ორსულობის ადრეულ სტადიებზე შესაძლოა განპირობებული იყოს სითხის შეკავებითა და მუცლის კედლის კუნთების ტონუსის დაქვეითებით.

ზოგჯერ ორსულობის მე-5 (მეხუთე) კვირაზე ჩნდება ორსულობის პირველი ნიშნები და სიმპტომები – გარკვეული სუნების აუტანლობა, გაძლიერებული ნერწყვდენა და სხვ., განსაკუთრებით კი – დილის გულისრევა. ორსულთა დაახლოებით 70%-ს ტოქსიკოზი აღენიშნებათ. გულისრევის შეგრძნება შესაძლებელია იყოს როგორც დილით, ასევე დღის განმავლობაში, თუმცა დღისით როცა ქალი უფრო აქტიურია, ეს იმდენად შემაწუხეელი არაა. აღნიშნული მოვლენები შედეგია ჰორმონული ფონისა: ორგანიზმში ხდება მთელი რიგირ ცვლილებები ნაყოფის ნორმალური განვითარებისათვის, ამიტომ ასეთ დროებით მოვლენებს უნდა შეეგუოთ. ორსულობის მე-13 კვირაზე გულისრევა მთლიანად გაივლის. აჯობე ტოქსიკოზს! – საკვები მიიღე ხშირად და მცირე ულუფებით; – მიიღე ცილით მდიდარი საკვები – ყველი, კვერცხი, არაქისის პასტა (თუკი ალერგია არ გაქვთ); – არ დაგავიწყდეთ სითხის შესახებ, განსაკუთრებით თუკი გულისრევას მოჰყვება ღებინებაც, რაც იწვევს ორგანიზმის გაუწყლოვნებას; – გაუფრთხილდი საკუთარ თავს, აიცილე სტრესები და მეტი დაისვენე.

საშვილოსნოსგარეთა ორსულობა

როგორც ცნობილია განაყოფიერება ხდება საშვილოსნოს მილში. განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი მილის გავლით მიემართება საშვილოსნოსაკენ და იმპლანტირდება მასში. საშვილოსნოსგარეთა ორსულობის დროს იმპლანტაცია ხდება საშვილოსნოს გარეთ, როგორც წესი საშვილოსნოს მილში. გარე ორსულობის 95% მილის ორსულობაზე მოდის, სხვა შემთხვევებში იმპლანტაცია ხდება საკვერცხეში, საშვილოსნოს ყელში ან რუდიმენტულ რქაში. როდესაც სანაყოფე კვერცხი მილიდან ვარდება მუცლის ღრუში, ადგილი აქვს მილის აბორტს. გარე ორსულობის მიზეზებია – მენჯის ორგანოების ანთებითი დაავადებები, ან სხვა ინფექციური დაავადებები, მაგალითად აპენდიციტი. საშვილოსნოსშიგა სპირალის გამოყენება ზრდის გარე ორსულობის განვითარების რისკს.

ადრეულ სტადიებზე გარე ორსულობის გამოცნობა ძალიან ძნელია. გავრცელებული სიმპტომები – სისხლდენა საშოდან, მუცლის ტკივილი, მკერდის მგრძნობელობის მომატება, გულისრევა – ახასიათებს ნორმალურად მიმდინარე ორსულობასაც. უმრავლეს შემთხვევაში გარე ორსულობა ვლინდება დაახლოებით მე-6-8 კვირაზე. ადრეული დიაგნოსტიკის გასაღები თქვენს ხელშია – შეეცადეთ დაწვრილებით მოუყვეთ ექიმს თქვენი სიმპტომების შესახებ. გარე ორსულობა ძალიან საშიშია ისეთი გართულებების გამო, როგორიცაა შინაგანი სისხდენა და მოსალოდნელი უნაყოფობა.

ორსულობის მე-10 (მეათე) კვირაზე ნაყოფი სულ რაღაც 4 გრამს იწონის; მისი სიგრძე 31–დან 42 მილიმეტრამდე მერყეობს. იგი საშვილოსნოს კედელს ეხება, იმავე წამს შორდება,  თავისუფლად მოძრაობს, თუმცა შენ ამას ჯერ ვერ გრძნობ. იმის მიუხედავად, რომ ნაყოფი დაახლოებით ქლიავის ზომისაა, გაგიკვირდება და მისი სხეულის ნაწილები, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი სისტემები უკვე ჩამოყალიბებულია. ის ყოველდღიურად, განუწყვეტლივ განაგრძობს ზრდას და ჩამოყალიბებას. დაფეხმძიმებიდან 10 კვირის შემდეგ, ყველაზე რთული – ემბრიონული ეტაპი მთავრდება და  ნაყოფის განვითარების სრულიად ახალი ეტაპი იწყება. შენ და პაწაწა მართლაც მაგრები ხართ!

ორსულობის მე-10 (მეათე) კვირის გასვლა აუცილებლად აღნიშნე და საკუთარი თავი რაიმე გემრიელი საჭმელით გაანებივრე. ბავშვი კომფორტულად არის მოთავსებული სანაყოფე გარსში, რომელიც ამნიონის სითხით არის სავსე. ბავშვი ყლაპავს ამ სითხეს.

ორსულობის მე-10 (მეათე) კვირას სანაყოფე გარსში სითხის რაოდენობა დაახლოებით 20 მილიგრამია. ამ დროისთვის, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ორგანოები, მათ შორის – თირკმლები, ნაწლავები, ტვინი და ღვიძლი უკვე ფორმირებულია და იწყებენ ჩამოყალიბებას. თუმცა, ბუნებრივია, ისინი განვითარებას განაგრძობენ მთელი ორსულობის განმავლობაში.

საშუალება რომ გქონდეთ და თქვენს პატარას შეხედოთ, აუცილებლად შეამჩნევთ პაწაწინა ფრჩხილებს ხელისა და ფეხის თითებზე, ასევე – ნაზ ღინღლს მის ციცქნა სხეულზე. ნაყოფს უკვე შეუძლია კიდურების მოძრაობა, სახსრებში მოხრა. გარდა ამისა, ჩამოყალიბებული აქვს ყურის ნიჟარები და ზედა ტუჩიც. კარგად ჩანს ხერხემლის მოხაზულობა და მისგან გამომავალი ნერვული დაბოლოებები. შუბლი ჯერჯერობით საკმაოდ მაღალია და შესამჩნევად წინ არის წამოწეული (არ დაგვავიწყდეს, რომ ტვინი ზრდას  განაგრძობს).

ორსულობის მე-10 (მეათე) კვირის მიწურულს, თითქმის ყველა შინაგანი ორგანო და სისტემა აქვს ჩამოყალიბებული, რაც ზრდასრულ ადამიანს გააჩნია. ჩანასახი თანდათან ადამიანის სახეს იღებს. ამის პარალელურად, ქრება კუდი და სხვა წარმონაქმნები; დამახასიათებელ ფორმას იღებს ფილტვები და გულის პარკუჭები. გარდა ამისა, ჩასახვიდან 50 დღის შემდეგ, ნაყოფის ორგანიზმში ფიქსირდება ტვინის იმპულსები. როგორც მეცნიერები აღნიშნავენ, ტვინის იმპულსების არსებობა უმთავრესი მაჩვენებელია იმისა, რომ ადამიანი ცოცხალია. ეს ფაქტი ჩანასახის ნერვული სისტემის განვითარებაზეც მიანიშნებს. სწორედ აღნიშნული პერიოდიდან იწყება ჩანასახის თავის ტვინის დიფერენცირება და დიდი ნახევარსფეროების ქერქის ჩამოყალიბება.

ნაყოფის განვითარების ამ ეტაპზე, ულტრაბგერითი ანუ დოპლერის აპარატით შეგიძლია შენი პაწაწას გულისცემის მოსმენა. ბევრი მომავალი დედისთვის, რომელთა ფეხმძიმობა არცთუ მშვიდად და უპრობლემოდ მიმდინარეობს, ამ საოცარი ხმის მოსმენა დიდი შვებაა. ახლა კი, ნებისმიერ დროს შეგიძლია მიხვიდე ექიმთან და დარწმუნდე, რომ ყველაფერი წესრიგშია.

თუ დაფეხმძიმებამდე შენი საშვილოსნო საშუალო ზომის მსხალზე დიდი არ იყო, ორსულობის მე-10 (მეათე) კვირის  ბოლოს უკვე გრეიფრუტს წააგავს. ალბათ, ამჩნევ, რომ შენი ტანსაცმელი აღარ გეტევა, ხოლო მკერდი ყოველ წამს ვარდება ბიუსხჰალტერიდან.