შრომითი უფლებები
საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური დედები განსაკუთრებული შრომითი პირობებით სარგებლობენ;
გაეცანით დადგენილ წესებს და რეგულირების მექანიზმებს, რაც შესაძლოა გამოგადგეთ თქვენთვის ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვან ეტაპებზე.
ორსულის, ახალნამშობიარები და მეძუძური დედის უფლებები
შრომის კოდექსი დამსაქმებელს აკისრებს ვალდებულებას, რომ მან უზრუნველყოს ორსული ქალის დაცვა ისეთი შრომისაგან, რომელიც საფრთხეს უქმნის მის ან ნაყოფის კეთილდღეობას, ფიზიკურ და ფსიქიკურ ჯანმრთელობას.
აკრძალულია ორსულ ან მეძუძურ ქალთან შრომითი ხელშეკრულების დადება მძიმე, მავნე და საშიშპირობებიანი სამუშაოების შესასრულებლად.
აკრძალულია ორსული ან ახალნამშობიარები ქალის ზეგანაკვეთურ სამუშაოზე დასაქმება მისი თანხმობის გარეშე.
აკრძალულია ღამის სამუშაოზე (22 საათიდან 6 საათამდე) ორსული, ახალნამშობიარები ან მეძუძური ქალის დასაქმება, ხოლო 3 წლამდე ასაკის ბავშვის მომვლელის დასაქმება – მისი თანხმობის გარეშე.
დასაქმებულს, რომელიც მეძუძური ქალია და კვებავს ერთ წლამდე ასაკის ბავშვს, მისი მოთხოვნის საფუძველზე ეძლევა დამატებითი შესვენება დღეში არანაკლებ 1 საათისა. ბავშვის კვებისათვის შესვენება ითვლება სამუშაო დროში და ანაზღაურდება.
აკრძალულია დასაქმებული ქალის სამსახურიდან გათავისუფლება თავისი ორსულობის შესახებ დამსაქმებლისთვის შეტყობინებიდან შესაბამისი შვებულების მთელი პერიოდის განმავლობაში.
გამონაკლისები დაიშვება მაშინ, თუკი გათავისუფლება ხდება ისეთი საფუძვლით, როგორიცაა:
- შრომითი ხელშეკრულების ვადის გასვლა;
- ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს შესრულება;
- პირადი განცხადებით სამსახურიდან წასვლა;
- მხარეთა წერილობითი შეთანხმება;
- სასამართლოს განაჩენის ან გადაწყვეტილების ძალაში შესვლა, რომელიც შრომითი ურთიერთობის გაგრძელებას გამორიცხავს.
საჯარო სამსახურში დასაქმებული მოხელე ქალი არ შეიძლება გათავისუფლდეს სამსახურიდან ორსულობის ან ბავშვის 3 წლის ასაკამდე აღზრდის პერიოდში საჯარო დაწესებულების რეორგანიზაციის ან/და მისი სხვა საჯარო დაწესებულებასთან შერწყმის ან მოხელის შეფასების შედეგების გამო.
მოხელეს უფლება აქვს 1 წლამდე ასაკის ბავშვის აღზრდისათვის, აგრეთვე ორსულობის პერიოდში ისარგებლოს ნახევარ განაკვეთზე მუშაობის უფლებით.
აკრძალულია ორსულ ან მეძუძურ ქალთან შრომითი ხელშეკრულების დადება მძიმე, მავნე და საშიშპირობებიანი სამუშაოების შესასრულებლად.
აკრძალულია ორსული ან ახალნამშობიარები ქალის ზეგანაკვეთურ სამუშაოზე დასაქმება მისი თანხმობის გარეშე.
აკრძალულია ღამის სამუშაოზე (22 საათიდან 6 საათამდე) ორსული, ახალნამშობიარები ან მეძუძური ქალის დასაქმება, ხოლო 3 წლამდე ასაკის ბავშვის მომვლელის დასაქმება – მისი თანხმობის გარეშე.
დასაქმებულს, რომელიც მეძუძური ქალია და კვებავს ერთ წლამდე ასაკის ბავშვს, მისი მოთხოვნის საფუძველზე ეძლევა დამატებითი შესვენება დღეში არანაკლებ 1 საათისა. ბავშვის კვებისათვის შესვენება ითვლება სამუშაო დროში და ანაზღაურდება.
აკრძალულია დასაქმებული ქალის სამსახურიდან გათავისუფლება თავისი ორსულობის შესახებ დამსაქმებლისთვის შეტყობინებიდან შესაბამისი შვებულების მთელი პერიოდის განმავლობაში.
გამონაკლისები დაიშვება მაშინ, თუკი გათავისუფლება ხდება ისეთი საფუძვლით, როგორიცაა:
- შრომითი ხელშეკრულების ვადის გასვლა;
- ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს შესრულება;
- პირადი განცხადებით სამსახურიდან წასვლა;
- მხარეთა წერილობითი შეთანხმება;
- სასამართლოს განაჩენის ან გადაწყვეტილების ძალაში შესვლა, რომელიც შრომითი ურთიერთობის გაგრძელებას გამორიცხავს.
საჯარო სამსახურში დასაქმებული მოხელე ქალი არ შეიძლება გათავისუფლდეს სამსახურიდან ორსულობის ან ბავშვის 3 წლის ასაკამდე აღზრდის პერიოდში საჯარო დაწესებულების რეორგანიზაციის ან/და მისი სხვა საჯარო დაწესებულებასთან შერწყმის ან მოხელის შეფასების შედეგების გამო.
მოხელეს უფლება აქვს 1 წლამდე ასაკის ბავშვის აღზრდისათვის, აგრეთვე ორსულობის პერიოდში ისარგებლოს ნახევარ განაკვეთზე მუშაობის უფლებით.
შვებულება და ანაზღაურება ორსულობის, მშობიარობის და ბავშვის მოვლის გამო
დახმარება ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო გაიცემა დასაქმებულისათვის, რომელიც შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე დამსაქმებლისთვის გარკვეულ სამუშაოს ასრულებს.
შვებულების ანაზღაურება ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო გაიცემა საჯარო მოსამსახურეზე.
თუ ხართ ორსულად ან შეგეძინათ ბავშვი თქვენ გაქვთ უფლება ისარგებლოთ ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო შვებულებით - 730 კალენდარული დღის ოდენობით, რომელთაგან ანაზღაურებადია 183 კალენდარული დღე, ხოლო მშობიარობის გართულების ან ტყუპის შობის შემთხვევაში, ანაზღაურებადია 200 კალენდარული დღე.
ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო ანაზღაურებადი შვებულება, თქვენი შეხედულებისამებრ, შეგიძლიათ გადაანაწილოთ ორსულობისა და მშობიარობის შემდგომ პერიოდებზე.
იმ შემთხვევაში, თუ იშვილეთ ერთ წლამდე ასაკის ბავშვი, თქვენი მოთხოვნის საფუძველზე, გეძლევათ შვებულება ახალშობილის შვილად აყვანის გამო, ბავშვის დაბადებიდან 550 კალენდარული დღის ოდენობით. ამ შვებულებიდან ანაზღაურებადია 90 კალენდარული დღე.
თუ ბავშვის მამა არის საჯარო მოსამსახურე, მას აქვს უფლება აიღოს ბავშვის მოვლის გამო შვებულება ბავშვის დაბადებიდან 550 კალენდარული დღით, აქედან ანაზღაურებადია 90 კალენდარული დღე. ამ შემთხვევაში ბავშვის დედას (საჯარო მოსამსახურე) არ უნდა ჰქონდეს ნასარგებლები ორსულობის, მშობიარობის და ბავშვის მოვლისგამო ანაზღაურებადი შვებულებით ან მისი ნაწილით.
იმ შემთხვევაში თუ დედა (საჯარო მოსამსახურე) არ იღებს შვებულებას ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო, მამა (საჯარო მოსამსახურე) წარადგენს ბავშვის დაბადების მოწმობას და შესაბამისი დაწესებულების (სადაც დასაქმებულია დედა) მიერ გაცემული ცნობას იმის შესახებ, რომ ბავშვის დედას არ უსარგებლია ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო ანაზღაურებადი შვებულებით.
შენიშვნა: თუ ბავშვის მამა არ არის საჯარო მოსამსახურე ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო დახმარება მასზე არ გაიცემა.
დახმარების თანხის მისაღებად დამსაქმებელმა უნდა მიმართოს სოციალური მომსახურების სააგენტოს ნებისმიერ ტერიტორიულ ერთეულს.
შვებულების ანაზღაურების მისაღებად საჯარო მოსამსახურემ უნდა მიმართოს იმ საჯარო დაწესებულებას, სადაც მუშაობს.
დასაქმებულისათვის თანხის მოსაპოვებლად დამსაქმებელი წარადგენს შემდეგ საბუთებს:
- წერილობითი მიმართვა სააგენტოს სახელზე დახმარების თანხის მოთხოვნით,
- პირადობის მოწმობის ასლი
- დაფინანსების განაცხადი 2 ეგზემპლარად, რომელიც დამოწმებული უნდა იყოს დამსაქმებლის ბეჭდით, აგრეთვე ხელმძღვანელისა და ბუღალტრის ხელმოწერებით,
- საბანკო დაწესებულების მიერ გაცემული დოკუმენტი დასაქმებულის პირადი საბანკო ანგარიშის შესახებ.
სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიერ ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო დახმარების თანხა არ აღემატება 1000 ლარს.
საჯარო მოსამსახურეზე ანაზღაურებადი შვებულება გაიცემა იმ საჯარო დაწესებულების ბიუჯეტიდან, სადაც პირი საჯარო სამსახურს ახორციელებს. შვებულების ანაზღაურება ხდება შესაბამისი საჯარო დაწესებულების ბიუჯეტიდან მოსამსახურის შრომითი გასამრჯელოს ოდენობით.
შენიშვნა: ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო შვებულება არ ანაზღაურდება, თუ საავადმყოფო ფურცლის დახურვიდან გასულია 6 თვე.
შვებულების ანაზღაურება ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო გაიცემა საჯარო მოსამსახურეზე.
თუ ხართ ორსულად ან შეგეძინათ ბავშვი თქვენ გაქვთ უფლება ისარგებლოთ ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო შვებულებით - 730 კალენდარული დღის ოდენობით, რომელთაგან ანაზღაურებადია 183 კალენდარული დღე, ხოლო მშობიარობის გართულების ან ტყუპის შობის შემთხვევაში, ანაზღაურებადია 200 კალენდარული დღე.
ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო ანაზღაურებადი შვებულება, თქვენი შეხედულებისამებრ, შეგიძლიათ გადაანაწილოთ ორსულობისა და მშობიარობის შემდგომ პერიოდებზე.
იმ შემთხვევაში, თუ იშვილეთ ერთ წლამდე ასაკის ბავშვი, თქვენი მოთხოვნის საფუძველზე, გეძლევათ შვებულება ახალშობილის შვილად აყვანის გამო, ბავშვის დაბადებიდან 550 კალენდარული დღის ოდენობით. ამ შვებულებიდან ანაზღაურებადია 90 კალენდარული დღე.
თუ ბავშვის მამა არის საჯარო მოსამსახურე, მას აქვს უფლება აიღოს ბავშვის მოვლის გამო შვებულება ბავშვის დაბადებიდან 550 კალენდარული დღით, აქედან ანაზღაურებადია 90 კალენდარული დღე. ამ შემთხვევაში ბავშვის დედას (საჯარო მოსამსახურე) არ უნდა ჰქონდეს ნასარგებლები ორსულობის, მშობიარობის და ბავშვის მოვლისგამო ანაზღაურებადი შვებულებით ან მისი ნაწილით.
იმ შემთხვევაში თუ დედა (საჯარო მოსამსახურე) არ იღებს შვებულებას ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო, მამა (საჯარო მოსამსახურე) წარადგენს ბავშვის დაბადების მოწმობას და შესაბამისი დაწესებულების (სადაც დასაქმებულია დედა) მიერ გაცემული ცნობას იმის შესახებ, რომ ბავშვის დედას არ უსარგებლია ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო ანაზღაურებადი შვებულებით.
შენიშვნა: თუ ბავშვის მამა არ არის საჯარო მოსამსახურე ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო დახმარება მასზე არ გაიცემა.
დახმარების თანხის მისაღებად დამსაქმებელმა უნდა მიმართოს სოციალური მომსახურების სააგენტოს ნებისმიერ ტერიტორიულ ერთეულს.
შვებულების ანაზღაურების მისაღებად საჯარო მოსამსახურემ უნდა მიმართოს იმ საჯარო დაწესებულებას, სადაც მუშაობს.
დასაქმებულისათვის თანხის მოსაპოვებლად დამსაქმებელი წარადგენს შემდეგ საბუთებს:
- წერილობითი მიმართვა სააგენტოს სახელზე დახმარების თანხის მოთხოვნით,
- პირადობის მოწმობის ასლი
- დაფინანსების განაცხადი 2 ეგზემპლარად, რომელიც დამოწმებული უნდა იყოს დამსაქმებლის ბეჭდით, აგრეთვე ხელმძღვანელისა და ბუღალტრის ხელმოწერებით,
- საბანკო დაწესებულების მიერ გაცემული დოკუმენტი დასაქმებულის პირადი საბანკო ანგარიშის შესახებ.
სოციალური მომსახურების სააგენტოს მიერ ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო დახმარების თანხა არ აღემატება 1000 ლარს.
საჯარო მოსამსახურეზე ანაზღაურებადი შვებულება გაიცემა იმ საჯარო დაწესებულების ბიუჯეტიდან, სადაც პირი საჯარო სამსახურს ახორციელებს. შვებულების ანაზღაურება ხდება შესაბამისი საჯარო დაწესებულების ბიუჯეტიდან მოსამსახურის შრომითი გასამრჯელოს ოდენობით.
შენიშვნა: ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო შვებულება არ ანაზღაურდება, თუ საავადმყოფო ფურცლის დახურვიდან გასულია 6 თვე.
ორსულისთვის, ახალნამშობიარები და მეძუძური დედებისთვის მავნე და რისკის შემცველი სამუშაოები
დადგენილია ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალების ჯანმრთელობისთვის მავნე ან/და განსაკუთრებული რისკის შემცველ სამუშაოები რომლებმაც შესაძლოა უარყოფითი გავლენა მოახდინონ ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალების, ასევე ნაყოფისა და ბავშვის ჯანმრთელობასა და განვითარებაზე.
განმარტებები:
- ორსული ქალი – დასაქმებული, რომელმაც ორსულობის შესახებ აცნობა დამსაქმებელს (დამსაქმებელი უფლებამოსილია საჭიროების შემთხვევაში დასაქმებულს მოსთხოვოს შესაბამისი დოკუმენტაცია);
- ახალნამშობიარები ქალი – დასაქმებული მშობიარობიდან 6 თვის განმავლობაში, რომელმაც ამის შესახებ აცნობა დამსაქმებელს (დამსაქმებელი უფლებამოსილია საჭიროების შემთხვევაში დასაქმებულს მოსთხოვოს შესაბამისი დოკუმენტაცია);
- მეძუძური ქალი – დასაქმებული, რომელიც ძუძუთი კვებავს 1 წლამდე ასაკის ბავშვს და ამის შესახებ აცნობა დამსაქმებელს.
ფიზიკურ (ტვირთის გადატანა) დატვირთვასთან დაკავშირებული სამუშაოები
ორსულობის 27-ე კვირამდე მძიმედ და საშიშად ითვლება რეგულარულად 5 კგ-ზე მეტი წონის მქონე ტვირთის გადატანა ან, ცალკეულ შემთხვევებში (არარეგულარულად), 10 კგ-ზე მეტი წონის მქონე ტვირთის გადატანა, ასევე მექანიკური დამხმარე საშუალებების, როგორიცაა დომკრატის და ტვირთის ამწევი სხვა მოწყობილობების გამოყენება, მაქსიმალური დატვირთვით ნებისმიერი მიმართულებით, რომლებიც შეესაბამება 5კგ-ზე ან 10 კგ-ზე მეტი წონის ტვირთის აწევასა და გადატანას.
ორსულობის 27-ე კვირიდან დაუშვებელია ორსული ქალებისათვის ნებისმიერი წონის ტვირთის გადატანა.
შრომით დატვირთვასთან დაკავშირებული სამუშაოები
ორსულობისას და მშობიარობიდან 16 კვირამდე მძიმედ და საშიშად მიიჩნევა საქმიანობა, რომელიც დაკავშირებულია ხშირ მოუხერხებელ მოძრაობებთან და პოზებთან, როგორიცაა მაგალითად სხეულის მნიშვნელოვანი დაჭიმვა (იგულისხმება გასწორება) ან მოხრა, ხანგრძლივი ჩაცუცქვა ან დახრა, ასევე საქმიანობა სხეულის ფიქსირებული პოზით მოძრაობის გარეშე. ასეთ საქმიანობებს ასევე განეკუთვნება სხეულზე გარე ძალის ზემოქმედება, როგორიცაა დარტყმა, ვიბრაცია და რყევა.
ორსული ქალები არ უნდა ასრულებდნენ საწარმოო ოპერაციებს, რომლებიც დაკავშირებულია სამუშაო საგნების მხრის სარტყელზე მაღლა აწევასთან, საგნის იატაკიდან აწევასთან, ფეხებისა და მუცლის პრესის კუნთების უპირატეს სტატიკურ დაძაბვასთან, იძულებით სამუშაო პოზასთან (ჩაცუცქვა, მუხლებზე დგომა, მკერდითა და მუცლით დანადგარებსა და სამუშაო საგნებზე მიყრდნობა, მოხრილ მდგომარეობაში ყოფნა), სხეულის დახრასთან 150-ზე მეტად.
ორსული ქალებისათვის გამორიცხული უნდა იყოს სამუშაოები ისეთ დანადგარებთან, რომელთა მართვისათვის გამოიყენება ფეხის სატერფული, კონვეიერზე მუშაობა იძულებითი რიტმით, მონოტონური სამუშოები და სამუშაოები თანმხლები ნერვულ-ემოციური დაძაბულობით.
აკრძალულია ასვლა/ჩამოსვლა ვერტიკალურ კიბესა და ბოძზე ფეხმძიმობის დადგენის დღიდან.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისათვის აკრძალულია ღამის სამუშაოების შესრულება, მუშაობა ცვლებში რეგულარული ცვლიანობის უკუროტაციის სისტემით (ღამის ცვლა, გვიანი ცვლა და ადრიანი ცვლა) ან ერთმანეთის მომდევნო ცვლებში მუშაობა.
რეკომენდებულია დამსაქმებელმა ღამის სამუშაოზე დასაქმებული ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალი გადაიყვანოს დღის სამუშაოზე, თუ ეს შეუძლებელია, გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი და (ან ნაყოფის) ბავშვის ჯანმრთელობის უსაფრთხოებისათვის.
რეკომენდებულია დამსაქმებელმა ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალების ჯანმრთელობისთვის მავნე ან/და განსაკუთრებული რისკის შემცველ სამუშაოებზე დასაქმებულ ქალს შეუცვალოს მუშაობის პირობები ან საათები, ან შესთავაზოს მას ალტერნატიული სამუშაო, თუ ეს შეუძლებელია, გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი და (ან ნაყოფის) ბავშვის ჯანმრთელობის დაცვისთვის.
მოთხოვნები ორსული ქალების სამუშაო ადგილების ორგანიზებისადმი
ორსული ქალებისათვის უნდა მოეწყოს სტაციონარული სამუშაო ადგილები სამუშაოთა ოპერაციების შესასრულებლად თავისუფალ რეჟიმსა და პოზაში, რაც იძლევა სურვილისამებრ მდგომარეობის შეცვლის შესაძლებლობას. დაუშვებელია მუდმივად „მჯდომარე”/„მდგომარე” პოზაში მუშაობა, გადაადგილება (სიარული).
ორსული ქალების სამუშაო ადგილი უნდა აღიჭურვოს სპეციალური მბრუნავი სკამით, რომლის ცალკეული ელემენტები (თავის მისაყუდებელი, საზურგე, სახელური, საჯდომი და სხვ.) რეგულირდება ინდივიდუალურად. სკამის საზურგის დახრის კუთხე რეგულირდება ორსულობის ასაკისა და შრომისა და დასვენების რეჟიმის შესაბამისად. სკამის საზურგე ან საჯდომი ნაწილი უნდა იყოს დაფარული ნახევრად რბილი არასრიალა მასალით, რომელიც იოლად ექვემდებარება სანიტარიულ დამუშავებას.
ორსული ქალებისათვის საჭიროა გათვალისწინებულ იქნეს ქვესადგომი ფეხებისათვის სიმაღლისა და დახრილობის რეგულირების შესაძლებლობით.
ორსული ქალებისათვის სამუშაო მაგიდის ზედაპირის ჭრილი უნდა იყოს მომრგვალებული კუთხეებით და დაფარული მქრქალი მასალით არეკლილი სიბრჭყვიალის თავიდან ასაცილებლად;
ორსული ქალებისთვის სამუშაო მაგიდასა და საწარმოო აღჭურვილობას უნდა ჰქონდეს სივრცე ფეხებისათვის: სიმაღლე არანაკლებ 600 მმ, სიგანე არანაკლებ 500-600 მმ, სიღრმე არანაკლებ 450 მმ – მუხლების დონეზე და არანაკლებ 650 მმ – ტერფების დონეზე.
ქიმიურ აგენტებთან დაკავშირებული სამუშაოები
დამსაქმებელი ვალდებულია შეაფასოს ორსული, ახალნამშობიარე და მეძუძური ქალების სამუშაო ადგილზე ქიმიური აგენტების ზეგავლენის რისკი, ქიმიური ექსპოზიციის დონე და ხანგრძლივობა და მხედველობაში მიიღოს არსებული ზღვრულად დასაშვები კონცენტრაციები (ზდკ) საწარმოო გარემოს ჰაერისათვის.
თუ დადგინდა, რომ ქიმიური აგენტ(ებ)ის კონცენტრაცია სამუშაო გარემოს ჰაერში აღემატება დასაშვებ ნორმას (ზდკ), დამსაქმებელმა უნდა მიიღოს შესაბამისი ზომები სამუშაო გარემოს ჰაერში ქიმიური აგენტის კონცენტრაციის შესამცირებლად ისე, რომ არ დააზიანოს დასაქმებულის ჯანმრთელობა.
თუ რისკის შეფასებისას გამოვლინდა, რომ სამუშაო ადგილი შეიცავს ქიმიურ საფრთხეს, დამსაქმებელმა უნდა აცნობოს ორსულ, ახალნამშობიარე ან მეძუძურ ქალს ამის შესახებ, განუმარტოს, რას მოიცავს ქიმიურ საფრთხესთან დაკავშირებული რისკი მისი ჯანმრთელობისათვის და რა ზომების მიღებაა საჭირო საფრთხის თავიდან ასაცილებლად.
იქ, სადაც შესაძლებელია რისკის პრევენცია და ექსპოზიციის კონტროლი, უნდა განხორციელდეს მავნე ქიმიური აგენტის ჩანაცვლება ალტერნატიულით, გატარდეს საინჟინრო-ტექნიკური ღონისძიებები, სამუშაოს სწორი დაგეგმვა ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების და მოწყობილებების გამოყენებით.
თუ რისკის თავიდან აცილება შეუძლებელია არსებული საშუალებებით, რეკომენდებულია დამსაქმებელმა შეცვალოს მუშაობის პირობები ან საათები, ან შესთავაზოს დასაქმებულ ორსულ, ახალნამშობიარებ და მეძუძურ ქალს ალტერნატიული სამუშაო, თუ ეს შეუძლებელია, გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი ჯანმრთელობის დაცვისათვის.
დამსაქმებელი ვალდებულია ჩაუტაროს სწავლება ქიმიური უსაფრთხოების საკითხებზე ორსულ და მეძუძურ ქალებს და უზრუნველყოს ისინი თვალსაჩინო ინფორმაციით (მაგ., უსაფრთხოების შესახებ საინფორმაციო ფურცლებით, პლაკატებით და ა.შ.).
მემკვიდრეობითი გენეტიკური დაზიანების გამომწვევ ქიმიურ აგენტებთან მუშაობისას დამსაქმებელი ვალდებულია შეაფასოს ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალის ჯანმრთელობის მდგომარეობა და გაატაროს ზომები რისკის თავიდან ასაცილებლად ან გასაკონტროლებლად.
სამუშაოები, რომლებიც დაკავშირებულია ფიზიკურ ფაქტორებთან
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან სამუშაოდ ზოგადი და ლოკალური ვიბრაციის და ულტრაბგერის ზემოქმედების პირობებში.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან მძიმე და მიწისქვეშა სამუშაოებზე.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან სიმაღლესთან დაკავშირებულ სამუშაოებზე.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ უნდა მუშაობდნენ ინფრაწითელი გამოსხივების ზემოქმედების პირობებში. სამუშაო ზონაში გახურებული დანადგარების და მოწყობილობების ზედაპირის ტემპერატურა არ უნდა აღემატებოდეს 350C-ს.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან ტანსაცმლისა და ფეხსაცმლის დასველებასთან დაკავშირებულ და ორპირ ქარში მუშაობასთან.
ორსული, ახალნამშობიარე და მეძუძურ ქალებს ეკრძალებათ მუშაობა ატმოსფერული წნევის მკვეთრი მერყეობის პირობებში (საფრენოსნო შემადგენლობა, ბორტგამცილებელი, ბაროკამერის პერსონალი და სხვ.).
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისათვის დაუშვებელია მუშაობა ბუნებრივი განათების არმქონე უსარკმელო და გაუნათებელ სათავსებში; ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ უნდა შედიოდნენ სათავსებში, სადაც ჟანგბადის შემცველობა 20%-ზე ნაკლებია.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან სამუშაოზე, რომელიც პროფესიულად დაკავშირებულია ვიდეოდისპლეური ტერმინალების (პერსონალური კომპიუტერების გარდა) გამოყენებასთან და რადიოსიხშირის დიაპაზონის ელექტრომაგნიტური გამოსხივების ზემოქმედებასთან.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისთვის მძიმედ და საშიშად მიიჩნევა სამუშაო შენობა-ნაგებობებში, სადაც ტემპერატურა სცილდება +150 C-დან +250 C -მდე დიაპაზონის ზღვარს, ასევე რეგულარულად ისეთი სამუშაოების შესრულება, რომლებიც დაკავშირებულია მაღალ ტენიანობასთან. ტემპერატურისას, თუ ის +15ͦ C-ზე ნაკლებია, საჭიროა თბილი სასმელების მიწოდება. სამუშაოები +150C და ქვემოთ დასაშვებია, თუ დამსაქმებელს გააჩნია ტანსაცმელი, რომელიც მორგებულია თერმულ სიტუაციაზე და საქმიანობის შესაფერისია. შენობა-ნაგებობებში ტემპერატურის შეფასებისას გასათვალისწინებელია აგრეთვე ჰაერის ტენიანობა, ჰაერის სიჩქარე ან ზემოქმედების ხანგრძლივობა.
მაიონებელი გამოსხივების წყაროებთან მომუშავე ორსული ქალის ჩანასახის დასხივება, მას შემდეგ, რაც ქალი შეატყობინებს დამსაქმებელს ორსულობის შესახებ, უნდა შეიზღუდოს შრომის პირობების შეცვლით ისე, რომ ორსულობის დარჩენილ პერიოდში გარეგანი დასხივების ეფექტური დოზისა და ჩანასახის შინაგანი დასხივების მოსალოდნელი ეფექტური დოზათა ჯამის მნიშვნელობამ არ გადააჭარბოს 1 მილიზილვერტს (მზვ) წელიწადში. დამსაქმებელმა, რომელიც ინფორმირებულია ქალის ორსულობასა ან მეძუძურობაზე, უნდა უზრუნველყოს ქალის შრომის შესაბამისი პირობები პროფესიულ დასხივებასთან მიმართებაში ჩანასახისა და ახალშობილისათვის დაცვის ისეთივე დონეზე, როგორც განსაზღვრულია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ უნდა მუშაობდნენ რადიოაქტიური დაბინძურების საფრთხის მქონე მაიონებელ გამოსხივებასთან.
დამსაქმებელი ვალდებულია დასაქმებული ქალის ორსულობის შესახებ ინფორმაციის მიღების დღიდან შეაფასოს საწარმოში არსებული რისკები დადგენილი წესის შესაბამისად და აცნობოს დასაქმებულს ამ რისკების შესახებ.
დამსაქმებელი ვალდებულია რისკის არსებობის შემთხვევაში შეაფასოს ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისათვის მოცემულ საქმიანობასთან დაკავშირებული რისკის ხასიათი, ხარისხი და ხანგრძლივობა და აცნობოს მათ იმ ღონისძიებების შესახებ, რომელთა განხორციელება აუცილებელია ამ რისკების თავიდან ასაცილებლად/შესამცირებლად.
რისკის ზემოქმედების თავიდან აცილებისა ან შემცირების მიზნით, რეკომენდებულია დამსაქმებელმა ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალების ჯანმრთელობისათვის რისკ-ფაქტორის არსებობისას დროებით შეუცვალოს მათ სამუშაო პირობები ან/და სამუშაო საათები.
თუ სამუშაო პირობების ან/და სამუშაო საათების შეცვლა შეუძლებელია, რეკომენდებულია დამსაქმებელმა გადაიყვანოს ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალი სხვა სამუშაოზე ან გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი ჯანმრთელობის დაცვისა და უსაფრთხოებისათვის.
დამსაქმებელი ვალდებულია მიაწოდოს ორსულ, ახალნამშობიარებ და მეძუძურ ქალს ინფორმაცია რისკების შეფასებისა და გასატარებელი ღონისძიებების შესახებ.
ბიოლოგიურ აგენტებთან დაკავშირებული სამუშაოები
ბიოლოგიური აგენტების ზემოქმედების მქონე საქმიანობების ინდიკატორული ჩამონათვალი მოიცავს შემდეგ ობიექტებს:
- მუშაობა სურსათის წარმოების ობიექტებში;
- მუშაობა სოფლის მეურნეობაში;
- მუშაობა ცხოველებთან ან ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებთან კონტაქტის მქონე ობიექტებში;
- მუშაობა სამკურნალო დაწესებულებებში, მათ შორის, იზოლატორებში და სიკვდილის შემდგომი საქმიანობის ობიექტებში (გვამთან კონტაქტი, ბალზამირება, პროზექტურა, და სხვ.);
- მუშაობა კლინიკურ, ვეტერინარულ და დიაგნოსტიკურ ლაბორატორიებში, გარდა მიკრობიოლოგიური დიაგნოსტიკური ლაბორატორიებისა;
- მუშაობა ბიოლოგიური ნარჩენების განთავსების ობიექტებში;
- მუშაობა კანალიზაციის გამწმენდ ნაგებობებზე.
სამუშაოსთან დაკავშირებული ფსიქოსოციალური და პროფესიული სტრესის გამომწვევი ფაქტორები:
- გონებრივი და ფიზიკური დაღლილობა, მუშაობის და დასვენების რეჟიმი
- სამუშაოს შესრულებისას საწარმოო უბანზე მარტო ყოფნა
- სამუშაოსთან დაკავშირებული გადაადგილება სამუშაო ადგილზე ან სამუშაო ადგილიდან გარეთ კოლექტიური და ინდივიდუალური დაცვის საშუალებები
- სამუშაოსთან დაკავშირებული შევიწროება
განმარტებები:
- ორსული ქალი – დასაქმებული, რომელმაც ორსულობის შესახებ აცნობა დამსაქმებელს (დამსაქმებელი უფლებამოსილია საჭიროების შემთხვევაში დასაქმებულს მოსთხოვოს შესაბამისი დოკუმენტაცია);
- ახალნამშობიარები ქალი – დასაქმებული მშობიარობიდან 6 თვის განმავლობაში, რომელმაც ამის შესახებ აცნობა დამსაქმებელს (დამსაქმებელი უფლებამოსილია საჭიროების შემთხვევაში დასაქმებულს მოსთხოვოს შესაბამისი დოკუმენტაცია);
- მეძუძური ქალი – დასაქმებული, რომელიც ძუძუთი კვებავს 1 წლამდე ასაკის ბავშვს და ამის შესახებ აცნობა დამსაქმებელს.
ფიზიკურ (ტვირთის გადატანა) დატვირთვასთან დაკავშირებული სამუშაოები
ორსულობის 27-ე კვირამდე მძიმედ და საშიშად ითვლება რეგულარულად 5 კგ-ზე მეტი წონის მქონე ტვირთის გადატანა ან, ცალკეულ შემთხვევებში (არარეგულარულად), 10 კგ-ზე მეტი წონის მქონე ტვირთის გადატანა, ასევე მექანიკური დამხმარე საშუალებების, როგორიცაა დომკრატის და ტვირთის ამწევი სხვა მოწყობილობების გამოყენება, მაქსიმალური დატვირთვით ნებისმიერი მიმართულებით, რომლებიც შეესაბამება 5კგ-ზე ან 10 კგ-ზე მეტი წონის ტვირთის აწევასა და გადატანას.
ორსულობის 27-ე კვირიდან დაუშვებელია ორსული ქალებისათვის ნებისმიერი წონის ტვირთის გადატანა.
შრომით დატვირთვასთან დაკავშირებული სამუშაოები
ორსულობისას და მშობიარობიდან 16 კვირამდე მძიმედ და საშიშად მიიჩნევა საქმიანობა, რომელიც დაკავშირებულია ხშირ მოუხერხებელ მოძრაობებთან და პოზებთან, როგორიცაა მაგალითად სხეულის მნიშვნელოვანი დაჭიმვა (იგულისხმება გასწორება) ან მოხრა, ხანგრძლივი ჩაცუცქვა ან დახრა, ასევე საქმიანობა სხეულის ფიქსირებული პოზით მოძრაობის გარეშე. ასეთ საქმიანობებს ასევე განეკუთვნება სხეულზე გარე ძალის ზემოქმედება, როგორიცაა დარტყმა, ვიბრაცია და რყევა.
ორსული ქალები არ უნდა ასრულებდნენ საწარმოო ოპერაციებს, რომლებიც დაკავშირებულია სამუშაო საგნების მხრის სარტყელზე მაღლა აწევასთან, საგნის იატაკიდან აწევასთან, ფეხებისა და მუცლის პრესის კუნთების უპირატეს სტატიკურ დაძაბვასთან, იძულებით სამუშაო პოზასთან (ჩაცუცქვა, მუხლებზე დგომა, მკერდითა და მუცლით დანადგარებსა და სამუშაო საგნებზე მიყრდნობა, მოხრილ მდგომარეობაში ყოფნა), სხეულის დახრასთან 150-ზე მეტად.
ორსული ქალებისათვის გამორიცხული უნდა იყოს სამუშაოები ისეთ დანადგარებთან, რომელთა მართვისათვის გამოიყენება ფეხის სატერფული, კონვეიერზე მუშაობა იძულებითი რიტმით, მონოტონური სამუშოები და სამუშაოები თანმხლები ნერვულ-ემოციური დაძაბულობით.
აკრძალულია ასვლა/ჩამოსვლა ვერტიკალურ კიბესა და ბოძზე ფეხმძიმობის დადგენის დღიდან.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისათვის აკრძალულია ღამის სამუშაოების შესრულება, მუშაობა ცვლებში რეგულარული ცვლიანობის უკუროტაციის სისტემით (ღამის ცვლა, გვიანი ცვლა და ადრიანი ცვლა) ან ერთმანეთის მომდევნო ცვლებში მუშაობა.
რეკომენდებულია დამსაქმებელმა ღამის სამუშაოზე დასაქმებული ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალი გადაიყვანოს დღის სამუშაოზე, თუ ეს შეუძლებელია, გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი და (ან ნაყოფის) ბავშვის ჯანმრთელობის უსაფრთხოებისათვის.
რეკომენდებულია დამსაქმებელმა ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალების ჯანმრთელობისთვის მავნე ან/და განსაკუთრებული რისკის შემცველ სამუშაოებზე დასაქმებულ ქალს შეუცვალოს მუშაობის პირობები ან საათები, ან შესთავაზოს მას ალტერნატიული სამუშაო, თუ ეს შეუძლებელია, გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი და (ან ნაყოფის) ბავშვის ჯანმრთელობის დაცვისთვის.
მოთხოვნები ორსული ქალების სამუშაო ადგილების ორგანიზებისადმი
ორსული ქალებისათვის უნდა მოეწყოს სტაციონარული სამუშაო ადგილები სამუშაოთა ოპერაციების შესასრულებლად თავისუფალ რეჟიმსა და პოზაში, რაც იძლევა სურვილისამებრ მდგომარეობის შეცვლის შესაძლებლობას. დაუშვებელია მუდმივად „მჯდომარე”/„მდგომარე” პოზაში მუშაობა, გადაადგილება (სიარული).
ორსული ქალების სამუშაო ადგილი უნდა აღიჭურვოს სპეციალური მბრუნავი სკამით, რომლის ცალკეული ელემენტები (თავის მისაყუდებელი, საზურგე, სახელური, საჯდომი და სხვ.) რეგულირდება ინდივიდუალურად. სკამის საზურგის დახრის კუთხე რეგულირდება ორსულობის ასაკისა და შრომისა და დასვენების რეჟიმის შესაბამისად. სკამის საზურგე ან საჯდომი ნაწილი უნდა იყოს დაფარული ნახევრად რბილი არასრიალა მასალით, რომელიც იოლად ექვემდებარება სანიტარიულ დამუშავებას.
ორსული ქალებისათვის საჭიროა გათვალისწინებულ იქნეს ქვესადგომი ფეხებისათვის სიმაღლისა და დახრილობის რეგულირების შესაძლებლობით.
ორსული ქალებისათვის სამუშაო მაგიდის ზედაპირის ჭრილი უნდა იყოს მომრგვალებული კუთხეებით და დაფარული მქრქალი მასალით არეკლილი სიბრჭყვიალის თავიდან ასაცილებლად;
ორსული ქალებისთვის სამუშაო მაგიდასა და საწარმოო აღჭურვილობას უნდა ჰქონდეს სივრცე ფეხებისათვის: სიმაღლე არანაკლებ 600 მმ, სიგანე არანაკლებ 500-600 მმ, სიღრმე არანაკლებ 450 მმ – მუხლების დონეზე და არანაკლებ 650 მმ – ტერფების დონეზე.
ქიმიურ აგენტებთან დაკავშირებული სამუშაოები
დამსაქმებელი ვალდებულია შეაფასოს ორსული, ახალნამშობიარე და მეძუძური ქალების სამუშაო ადგილზე ქიმიური აგენტების ზეგავლენის რისკი, ქიმიური ექსპოზიციის დონე და ხანგრძლივობა და მხედველობაში მიიღოს არსებული ზღვრულად დასაშვები კონცენტრაციები (ზდკ) საწარმოო გარემოს ჰაერისათვის.
თუ დადგინდა, რომ ქიმიური აგენტ(ებ)ის კონცენტრაცია სამუშაო გარემოს ჰაერში აღემატება დასაშვებ ნორმას (ზდკ), დამსაქმებელმა უნდა მიიღოს შესაბამისი ზომები სამუშაო გარემოს ჰაერში ქიმიური აგენტის კონცენტრაციის შესამცირებლად ისე, რომ არ დააზიანოს დასაქმებულის ჯანმრთელობა.
თუ რისკის შეფასებისას გამოვლინდა, რომ სამუშაო ადგილი შეიცავს ქიმიურ საფრთხეს, დამსაქმებელმა უნდა აცნობოს ორსულ, ახალნამშობიარე ან მეძუძურ ქალს ამის შესახებ, განუმარტოს, რას მოიცავს ქიმიურ საფრთხესთან დაკავშირებული რისკი მისი ჯანმრთელობისათვის და რა ზომების მიღებაა საჭირო საფრთხის თავიდან ასაცილებლად.
იქ, სადაც შესაძლებელია რისკის პრევენცია და ექსპოზიციის კონტროლი, უნდა განხორციელდეს მავნე ქიმიური აგენტის ჩანაცვლება ალტერნატიულით, გატარდეს საინჟინრო-ტექნიკური ღონისძიებები, სამუშაოს სწორი დაგეგმვა ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების და მოწყობილებების გამოყენებით.
თუ რისკის თავიდან აცილება შეუძლებელია არსებული საშუალებებით, რეკომენდებულია დამსაქმებელმა შეცვალოს მუშაობის პირობები ან საათები, ან შესთავაზოს დასაქმებულ ორსულ, ახალნამშობიარებ და მეძუძურ ქალს ალტერნატიული სამუშაო, თუ ეს შეუძლებელია, გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი ჯანმრთელობის დაცვისათვის.
დამსაქმებელი ვალდებულია ჩაუტაროს სწავლება ქიმიური უსაფრთხოების საკითხებზე ორსულ და მეძუძურ ქალებს და უზრუნველყოს ისინი თვალსაჩინო ინფორმაციით (მაგ., უსაფრთხოების შესახებ საინფორმაციო ფურცლებით, პლაკატებით და ა.შ.).
მემკვიდრეობითი გენეტიკური დაზიანების გამომწვევ ქიმიურ აგენტებთან მუშაობისას დამსაქმებელი ვალდებულია შეაფასოს ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალის ჯანმრთელობის მდგომარეობა და გაატაროს ზომები რისკის თავიდან ასაცილებლად ან გასაკონტროლებლად.
სამუშაოები, რომლებიც დაკავშირებულია ფიზიკურ ფაქტორებთან
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან სამუშაოდ ზოგადი და ლოკალური ვიბრაციის და ულტრაბგერის ზემოქმედების პირობებში.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან მძიმე და მიწისქვეშა სამუშაოებზე.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან სიმაღლესთან დაკავშირებულ სამუშაოებზე.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ უნდა მუშაობდნენ ინფრაწითელი გამოსხივების ზემოქმედების პირობებში. სამუშაო ზონაში გახურებული დანადგარების და მოწყობილობების ზედაპირის ტემპერატურა არ უნდა აღემატებოდეს 350C-ს.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან ტანსაცმლისა და ფეხსაცმლის დასველებასთან დაკავშირებულ და ორპირ ქარში მუშაობასთან.
ორსული, ახალნამშობიარე და მეძუძურ ქალებს ეკრძალებათ მუშაობა ატმოსფერული წნევის მკვეთრი მერყეობის პირობებში (საფრენოსნო შემადგენლობა, ბორტგამცილებელი, ბაროკამერის პერსონალი და სხვ.).
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისათვის დაუშვებელია მუშაობა ბუნებრივი განათების არმქონე უსარკმელო და გაუნათებელ სათავსებში; ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ უნდა შედიოდნენ სათავსებში, სადაც ჟანგბადის შემცველობა 20%-ზე ნაკლებია.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ დაიშვებიან სამუშაოზე, რომელიც პროფესიულად დაკავშირებულია ვიდეოდისპლეური ტერმინალების (პერსონალური კომპიუტერების გარდა) გამოყენებასთან და რადიოსიხშირის დიაპაზონის ელექტრომაგნიტური გამოსხივების ზემოქმედებასთან.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისთვის მძიმედ და საშიშად მიიჩნევა სამუშაო შენობა-ნაგებობებში, სადაც ტემპერატურა სცილდება +150 C-დან +250 C -მდე დიაპაზონის ზღვარს, ასევე რეგულარულად ისეთი სამუშაოების შესრულება, რომლებიც დაკავშირებულია მაღალ ტენიანობასთან. ტემპერატურისას, თუ ის +15ͦ C-ზე ნაკლებია, საჭიროა თბილი სასმელების მიწოდება. სამუშაოები +150C და ქვემოთ დასაშვებია, თუ დამსაქმებელს გააჩნია ტანსაცმელი, რომელიც მორგებულია თერმულ სიტუაციაზე და საქმიანობის შესაფერისია. შენობა-ნაგებობებში ტემპერატურის შეფასებისას გასათვალისწინებელია აგრეთვე ჰაერის ტენიანობა, ჰაერის სიჩქარე ან ზემოქმედების ხანგრძლივობა.
მაიონებელი გამოსხივების წყაროებთან მომუშავე ორსული ქალის ჩანასახის დასხივება, მას შემდეგ, რაც ქალი შეატყობინებს დამსაქმებელს ორსულობის შესახებ, უნდა შეიზღუდოს შრომის პირობების შეცვლით ისე, რომ ორსულობის დარჩენილ პერიოდში გარეგანი დასხივების ეფექტური დოზისა და ჩანასახის შინაგანი დასხივების მოსალოდნელი ეფექტური დოზათა ჯამის მნიშვნელობამ არ გადააჭარბოს 1 მილიზილვერტს (მზვ) წელიწადში. დამსაქმებელმა, რომელიც ინფორმირებულია ქალის ორსულობასა ან მეძუძურობაზე, უნდა უზრუნველყოს ქალის შრომის შესაბამისი პირობები პროფესიულ დასხივებასთან მიმართებაში ჩანასახისა და ახალშობილისათვის დაცვის ისეთივე დონეზე, როგორც განსაზღვრულია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალები არ უნდა მუშაობდნენ რადიოაქტიური დაბინძურების საფრთხის მქონე მაიონებელ გამოსხივებასთან.
დამსაქმებელი ვალდებულია დასაქმებული ქალის ორსულობის შესახებ ინფორმაციის მიღების დღიდან შეაფასოს საწარმოში არსებული რისკები დადგენილი წესის შესაბამისად და აცნობოს დასაქმებულს ამ რისკების შესახებ.
დამსაქმებელი ვალდებულია რისკის არსებობის შემთხვევაში შეაფასოს ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალებისათვის მოცემულ საქმიანობასთან დაკავშირებული რისკის ხასიათი, ხარისხი და ხანგრძლივობა და აცნობოს მათ იმ ღონისძიებების შესახებ, რომელთა განხორციელება აუცილებელია ამ რისკების თავიდან ასაცილებლად/შესამცირებლად.
რისკის ზემოქმედების თავიდან აცილებისა ან შემცირების მიზნით, რეკომენდებულია დამსაქმებელმა ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალების ჯანმრთელობისათვის რისკ-ფაქტორის არსებობისას დროებით შეუცვალოს მათ სამუშაო პირობები ან/და სამუშაო საათები.
თუ სამუშაო პირობების ან/და სამუშაო საათების შეცვლა შეუძლებელია, რეკომენდებულია დამსაქმებელმა გადაიყვანოს ორსული, ახალნამშობიარები და მეძუძური ქალი სხვა სამუშაოზე ან გაათავისუფლოს დასაქმებული თავისი მოვალეობის შესრულებისგან დროებით, რამდენიც საჭიროა მისი ჯანმრთელობის დაცვისა და უსაფრთხოებისათვის.
დამსაქმებელი ვალდებულია მიაწოდოს ორსულ, ახალნამშობიარებ და მეძუძურ ქალს ინფორმაცია რისკების შეფასებისა და გასატარებელი ღონისძიებების შესახებ.
ბიოლოგიურ აგენტებთან დაკავშირებული სამუშაოები
ბიოლოგიური აგენტების ზემოქმედების მქონე საქმიანობების ინდიკატორული ჩამონათვალი მოიცავს შემდეგ ობიექტებს:
- მუშაობა სურსათის წარმოების ობიექტებში;
- მუშაობა სოფლის მეურნეობაში;
- მუშაობა ცხოველებთან ან ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებთან კონტაქტის მქონე ობიექტებში;
- მუშაობა სამკურნალო დაწესებულებებში, მათ შორის, იზოლატორებში და სიკვდილის შემდგომი საქმიანობის ობიექტებში (გვამთან კონტაქტი, ბალზამირება, პროზექტურა, და სხვ.);
- მუშაობა კლინიკურ, ვეტერინარულ და დიაგნოსტიკურ ლაბორატორიებში, გარდა მიკრობიოლოგიური დიაგნოსტიკური ლაბორატორიებისა;
- მუშაობა ბიოლოგიური ნარჩენების განთავსების ობიექტებში;
- მუშაობა კანალიზაციის გამწმენდ ნაგებობებზე.
სამუშაოსთან დაკავშირებული ფსიქოსოციალური და პროფესიული სტრესის გამომწვევი ფაქტორები:
- გონებრივი და ფიზიკური დაღლილობა, მუშაობის და დასვენების რეჟიმი
- სამუშაოს შესრულებისას საწარმოო უბანზე მარტო ყოფნა
- სამუშაოსთან დაკავშირებული გადაადგილება სამუშაო ადგილზე ან სამუშაო ადგილიდან გარეთ კოლექტიური და ინდივიდუალური დაცვის საშუალებები
- სამუშაოსთან დაკავშირებული შევიწროება
